17 Σεπτεμβρίου 2015

Ένας σπουδαίος Χριστιανός Ρωμιός της Οθωμανίας ο Εφέντης Ζαχαρίας "Θεσπέσιος Κύριος"

Αντιγράφω... και επικολλώ... από εδώθε...

http://rebetiko.sealabs.net/wiki/mediawiki/index.php/%CE%A1%CF%89%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CE%AF_%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%AF_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B7%CF%82





4. Ζαχαρίας ο χανεντές (Zaharya 1680 – 1750)
Ζαχαρίας ο χανεντές
Ζαχαρίας ο χανεντές
Γόνος εύπορος οικογενείας που ασχολιόταν με το εμπόριο γούνας, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Τούρκικες πηγές αναφέρουν ως έτος γέννησης το 1680 και έτος θανάτου το 1740 ή 1750, όμως αυτές οι αναφορές αμφισβητούνται. Αναφέρεται ότι κατοικούσε σε ένα από τα προάστια του Βοσπόρου, ανάμεσα στο Μπεμπέκι και στα Θεραπειά, όπου μακριά από το πλήθος ζούσε μοναχικά, έχοντας διαρκή ενασχόληση με τη μουσική.
Σύμφωνα πάντα με τουρκικές πηγές, ήταν τραγουδιστής στο σεράι στα χρόνια των σουλτάνων Αχμέτ Γ´ (1703-1730) και Μαχμούτ Α´ (1730-1754).
Υπήρξε φίλος, μαθητής αλλά και δάσκαλος του πρωτοψάλτη Δανιήλ (π. 1789), μαθητής στην εκκλησιαστική και δάσκαλος στην “εξωτερική” μουσική. Είναι άλλωστε χαρακτηριστική η πρώτη άμεση αναφορά για τον Ζαχαρία, στα χειρόγραφα Ξηροποτάμου 318 και Βατοπεδίου 1427, τα οποία εκδόθηκαν το 1818:
“Ζαχαρίας ο χανεντές, εν αρχή του ΙΖ αιώνος, μαθητής πολλών, ατελής δε μείνας της έσω μουσικής, ευδοκίμησεν υπερβαλλόντως εν τη έξω”.
Σε χειρόγραφα περιοδικά της εποχής του, αναφέρεται ως “Mir Cemil” (“Θεσπέσιος Κύριος”), γεγονός που οδήγησε σε υποθέσεις πως έγινε μουσουλμάνος προς το τέλος της ζωής του. Σε ανέκδοτη βιογραφία του ο Ραούφ Γεκτά Μπέι (1871 - 1935) γράφει ότι ο Ζαχαρίας έψαλλε και σε τεκέδες (μοναστήρια) των Μεβλεβί.
Τούρκοι μελετητές, συμφωνούν ότι υπήρξε ο σημαντικότερος συνθέτης έργων για φωνή της Κλασσικής Οθωμανικής Μουσικής. Μελοποίησε εκκλησιαστικά μέλη (ιδίως λαμπρούς καλοφωνικούς ειρμούς, όπως: «Φρικτόν το βήμα σου», που βρίσκεται στον 277 Κώδικα της Μονής Ξηροποτάμου με την αναγγελία «...το δε μέλος κυρίου Ζαχαρίου του μουσικωτάτου της Περσικής Τέχνης». Όμως η μουσική του ιδιοφυΐα αποτυπώθηκε στη σύνθεση πολλών και έντεχνων αστικών τραγουδιών, που (ως προς την τέχνη και το ρυθμό τους) θεωρούνται απαράμιλλα. Από τις εκατό και πλέον συνθέσεις του κοσμικής μουσικής, σώζονται μόνο είκοσι μία. Στα οργανικά κομμάτια του και τα γνωστά: «Ραστ Μπεστέ», «Χουσεϊνί Αγκίρ Σεμάι» και «Ουζάλ γιουρούκ σεμάι» (σε Ήχο πλάγιο Β').
Σύμφωνα με τον Κυριακό Φιλοξένη, στα έργα του ανήκει επίσης και συλλογή ελληνικών τραγουδιών με τίτλο "Ευτέρπη", που μετά το θάνατό του: "εξεδόθη δε εξηγηθείσα παρά Θεοδώρου του Φωκαέως και Σταυράκη του χανεντέ, αλλ' ουδαμού αναφέρεται το όνομα του γνησίου ποιητού Ζαχαρίου του χανεντέ (μελωδού)".


3 σχόλια:

  1. http://noctoc-noctoc.blogspot.gr/2012/01/18-zakharya-khandedeh-classical-eastern.html

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αρκετοί ήταν οι έλληνες που έγραφαν κοσμική (εξωτερική) μουσική αλλά και θρησκευτική την εποχή του βυζαντίου και της τουρκοκρατίας. Κάποιοι ήταν αρχιμουσικοί στα παλάτια των σουλτάνων αλλά όλοι ήταν σεβαστοί και στους μουσουλμάνους. Οπότε το ότι έγινε μουσουλμάνος μόνο από μια προσφώνηση πιο πολύ δείχνει την εκτίμηση που τον είχαν οι μουσουλμάνοι.
    Άλλη μια τέτοια μουσική προσωπικότητα υπήρξε και ο Πέτρος Λαμπαδάριος. Ο Πέτρος Πελοποννήσιος είχε και το ψευδώνυμο Χιρσίζ (Κλέφτης) το οποίο το απέκτησε μετά από ένα γεγονός που φανερώνει την μουσική ικανότητα του Πέτρου. Το 1770 πήγαν στην Κωνσταντινούπολη τρεις Οθωμανοί μουσικοί οι οποίοι θέλησαν να επιδείξουν στο Σουλτάνο Χαμίτ Α΄, το μουσούργημά τους. Κάτι τέτοιο έθιξε όμως τους αυλικούς μουσικούς και ζήτησαν τις οδηγίες του Πέτρου ώστε να τους εκθέσουν. Ο Πέτρος τους συμβούλεψε να τους καλέσουν σε δείπνο και όταν έρθουν σε ευθυμία να τραγουδήσουν, να ζητήσουν να τους παίξουν και το άσμα που έφεραν για το σουλτάνο. Οι Οθωμανοί Πέρσες μετά από παράκληση των Δερβίσηδων τραγούδησαν όντως το άσμα. Ο Πέτρος όμως εκείνη τη βραδιά ήταν κρυμμένος για να ακούσει το άσμα τους. Η ικανότητά του να συλλαμβάνει τους ήχους με μία μόνο ακοή αρκούσε ώστε να μάθει το άσμα τους. Το άσμα μάλιστα επαναλήφθηκε δύο τρεις φορές μετά από παράκληση των Δερβίσηδων, με αποτέλεσμα ο Πέτρος ακούγοντάς το να το συγγράψει. Την επομένη που θα παρουσίαζαν οι τρεις Οθωμανοί το άσμα τους στο Σουλτάνο, εισήλθε στο χώρο αυτό ο Πέτρος, ο οποίος χαιρετίστηκε εγκαρδίως από τους Δερβίσηδες που τον αποκαλούσαν διδάσκαλο. Αφού λοιπόν εψάλλη το άσμα υπό των Οθωμανών, ο Πέτρος παρατήρησε πως αυτό το άσμα είναι δικό του, αφού μαθητές του στην Αραβία είχαν διδάξει το τραγούδι στην περιοχή τους. Οι τρεις ξένοι τότε προκάλεσαν τον Πέτρο να επαναλάβει το άσμα. Ο ίδιος βγάζοντας μία πανδουρίδα (χαρτί που αναγράφετο μουσική) με συγγραμμένο το άσμα, το έψαλλε με αποτέλεσμα να προκληθεί έντονη λογομαχία, σε σημείο κάποιος να προσπαθήσει να φονεύσει τον Πέτρο. Οι Δερβίσηδες τότε συνέλαβαν τους τρεις μουσικούς και εντός ολίγων ημερών τους εξόρισαν στην πατρίδα τους. Από αυτό το γεγονός αποδόθηκε το όνομα ‘’χιρσιζ’’ στον Πέτρο, δηλαδή κλέπτης.
    Ο Πέτρος υπήρξε αγαπητός στους μουσουλμάνους αυλικούς μουσικούς και τους δερβίσηδες, στην κηδεία του μάλιστα προσφέρθηκαν να ψάλουν και οι δερβίσηδες της Πόλης. Παίρνοντας την άδεια του Πατριάρχη, συγκεντρώθηκαν στο νεκροταφείο των Ορθοδόξων, όπου μετά το τρισάγιο και την κατάθεση της σορού στον τάφο, έψαλαν για τον νεκρό με τον αυλό. Μάλιστα, ένας απ' αυτούς, κατεβαίνοντας στον τάφο και κρατώντας στα χέρια τον αυλό του, είπε τα εξής: «Αείμνηστε δάσκαλε, δέξου και από μας, τους ορφανούς μαθητές σου, το στερνό τούτο δώρο, για να συμψάλλεις με αυτό στον Παράδεισο μαζί με τους αγγέλους». Και αφήνοντας τον αυλό στην αγκαλιά του νεκρού, βγήκε από τον τάφο δακρυσμένος. Στο περιστατικό αυτό φαίνεται ο σεβασμός που εξέπεμπε ο Πέτρος όχι μόνο στους Χριστιανούς αλλά και στους Μουσουλμάνους.
    Μπράβο για την ανάρτηση!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

λαλατε