11 Μαρτίου 2013

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΤΗΠΗΣΕ .... Ο Θ. ΘΩΜΑΔΑΚΗΣ ΕΦΥΓΕ ΠΑΝΤΑ ΤΟΛΜΗΡΟΣ ΑΓΕΡΩΧΟΣ ΡΙΨΟΚΙΝΔΥΝΟΣ ΕΝ ΟΛΙΓΟΙΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ

Ο θάνατος είναι αμείλικτος. Κτυπά, αποφασιστικά εκεί που νομίζεις ότι θα πας μια βόλτα στην Κάνιγγος και θα βρεις τον άνθρωπο που σε βοήθησε στα νεανικά σου χρόνια και από αμόρφωτος εργάτης να μοφωθείς κοινωνικά....


Ο Θεοδόσης Θωμαδάκης έφυγε από την ζωή. Τον γνώρισα νέος στο βιβλιοπολείο ΚΑΝΙΓΓΟΣ 31, όπου ήταν οι εκδόσεις ΑΛΛΑΓΗ. Στους Αμπελοκήπους είχε παράρτημα μια οργάνωση που την έλεγαν ΕΔΕ. Είχα συμμαθητές και συζητάγαμε. Και για βιβλία με έστελναν στο κέντρο στο βιβλιοπωλείο τους. Εκεί γνώρισα τον Θεοδόση Θωμαδάκη. Ευγενικός πάντα, με ένα βιβλίο στο χέρι. Αυτό που μου έκανε την μέγιστη εντύπωση από τότε ήταν ότι σηκωνόταν κάθε φορά που έμπαινε ένας άνθρωπος να αγοράσει ένα βιβλίο. Εγώ δέχτηκα από τον άνθρωπο αυτό τον αγωνιστή Θ. Θωμαδάκη μεγάλη ιδεολογική βοήθεια. Χωρίς να θέλει να με καθοδηγήσει και να με στρατολογήσει στις ιδέες τους πάντα ευγενικά μου ξεδιάλυνε τις απορίες μου.

Διέθετε ένα ωραιότατο site στο οποίο κανείς μπορεί να εύρει πολλά χρήσιμα πράγματα και είναι το

http://www.marxistbooks.gr/books.htm
 

Με λίγα λόγια ήταν το αγαπημένο μου βιβλιοπωλείο. Βιβλιοπωλείο όπου σύχναζαν ποιητές άνθρωποι των τεχνών και εγώ ο κούτσικος.


(τον κο Μ. Κατσαρό τον παρουσιάζω γιατί σύχναζε στο εν λόγω μέρος).


Βρήκα την κάτωθι πολιτική νεκρολογία την οποία σπεύδω να αναδημοσιεύσω. Εγώ αν ήξευρα στοιχεία θα την έγραφα με τον δικό μου τρόπο... Αλλά αυτοί κρατούν το νήμα και πρέπει να το σεβαστούμε ούλοι αυτό....

Πέθανε σε ηλικία 83 ετών στον Αλίκαμπο Χανίων ο αγωνιστής του εργατικού και επαναστατικού κινήματος, σ. Θεοδόσης Θωμαδάκης. Προέρχονταν από φτωχή αγροτική οικογένεια και από πολύ μικρός μετανάστευσε στην Αθήνα και άρχισε να δουλεύει κυρίως σε μηχανουργεία της πρωτεύουσας και του Πειραιά. Εργάτης (μηχανουργός), ήρθε αμέσως σε επαφή με τις ιδέες του εργατικού και επαναστατικού κινήματος, στρατεύθηκε σ’ αυτές και έμεινε πιστός μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ο σ. Θεοδόσης πάλεψε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μέσα από τις γραμμές του τροτσκιστικού κινήματος και ήταν μια από τις πιο σημαντικές, ηγετικές μορφές του. Έλαβε μέρος σ’ όλους τους αγώνες των εργαζομένων μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Στα χρόνια της δικτατορίας ανέπτυξε σημαντική δράση, μέσα από την οργάνωση «Εργατική Δημοκρατία», ενάντια στο τυραννικό καθεστώς, τον καπιταλισμό και τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Για τη δράση του αυτή καταδικάστηκε σε ισόβια και 8 χρόνια φυλάκιση. Έμεινε στις φυλακές Αβέρωφ, Κορυδαλλού και Αίγινας για 5 χρόνια (όπου όπως και όλοι οι τροτσκιστές κρατούμενοι και φυλακισμένοι στις φυλακές και στις εξορίες, θα γνωρίσει, όπως είναι γνωστό από την ιστορία, και το καθεστώς απομόνωσης, συκοφαντίας και φυσικής βίας των σταλινικών) και βγήκε με την αμνηστία του δικτάτορα Παπαδόπουλου τον Αύγουστο του 1973.
Ο σ. Θεοδόσης ήταν ένας πραγματικός διεθνιστής, κάτι που δεν είναι πολύ γνωστό στο ελληνικό εργατικό και επαναστατικό κίνημα. Έλαβε μέρος σαν εθελοντής στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα της Αλγερίας ενάντια στους γάλλους αποικιοκράτες. Σαν μηχανουργός που ήταν, κατασκεύαζε όπλα στο περίφημο μυστικό και κινούμενο εργοστάσιο. Μαζί με το σ. Μίμη Λιβιεράτο, ήταν τα δυο μέλη του ΚΔΚΕ, του ελλ. τμήματος της 4ης Διεθνούς (όπως και πολλοί άλλοι αγωνιστές από άλλες χώρες), που στάλθηκαν με εντολή της στην Αλγερία, κυρίως για προσφορά τεχνικών γνώσεων.
Ο σ. Θεοδόσης υπήρξε μελετητής και βαθύς γνώστης της μαρξιστικής θεωρίας και μεταφραστής πολλών έργων του Τρότσκι και άλλων σημαντικών μαρξιστών συγγραφέων. Οι μεταφράσεις του θεωρούνται από τις καλύτερες.
Ο θάνατός του είναι μια μεγάλη απώλεια για το εργατικό και επαναστατικό κίνημα, ιδιαίτερα στη σημερινή συγκυρία. Οι νεότερες γενιές θα βρουν στη δράση και στο έργο του, στο ήθος και στην καλοσύνη του, στην αφοσίωση και στην πίστη του στην υπόθεση της εργατικής τάξης και της σοσιαλιστικής επανάστασης, μια πηγή έμπνευσης και θάρρους στην πάλη τους απέναντι στη χουντική συγκυβέρνηση, στη σημερινή καπιταλιστική βαρβαρότητα. Η ΟΚΔΕ, στην οποία άφησε όλο το μεταφραστικό του έργο, αποτίει φόρο τιμής στο σ. Θεοδόση Θωμαδάκη και εκφράζει τα βαθιά συλλυπητήριά της στην οικογένειά, στους φίλους και τους συντρόφους του.


τέλος βάζω ένα video από μια επανάσταση που δεν ξέρω αλήθεια πολλά... Αλλά αφού ο Θ. Θωμαδάκης συμμετείχε βάζω το video αυτό..




ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ





04 Μαρτίου 2013

ΚΑΡΥΣΤΟΣ ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ OΘΩΜΑΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΒΑΝΙΤΙΑΣ...

Γεννήθηκα στην αγαπημένη επαρχία της Καρυστίας. Αγαπώ κάθε σημείο της. Από το Κάβο ντόρο ως τα πάνω. Ψάχνω εδώ και καιρό να βρω ιστορικά πράματα και καλούδια. Ο κος Ζάχος με έχει βοηθήσει. Τελευταία ψάχνω στοιχεία για τους Δερβίσες των Ταξιαρχών. Ας είναι....

Αναδημοσιεύω κομμάτι κειμένου του κου Βλάσση Αγτζίδη από το ωραιότατο

http://pontosandaristera.wordpress.com/.




Οι «Τούρκοι» της Καρύστου


Λίγα χρόνια μετά το 1461 και την κατάληψη της Τραπεζούντας, της πρωτεύουσας της τελευταίας ελληνικής Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών του Πόντου, η ενετοκρατούμενη Εύβοια πέφτει στα χέρια του Πορθητή. Από το 1470 συστάθηκε το Σαντζάκ Εγριπόζ (Νομός Ευρίπου), το οποίο περιελάμβανε επίσης τη Βοιωτία και την Αττική και διοικούνταν από έναν Πασά. Οι Οθωμανοί αντικατέστησαν τους προηγούμενους Λατίνους φεουδάρχες και άσκησαν μεγάλη πίεση κατά του χριστιανικού πληθυσμού. Μόνο τα πιο άγονα χωριά έμειναν στα χέρια των χριστιανών. Την Κάρυστο με το περίφημο ενετικό κάστρο την ονόμαζαν Κιζίλ Χισάρ (Κόκκινη Πόλη), υιοθετώντας της ενετική ονομασία Καστέλο Ρόσο ή Κοκκινόκαστρο, όπως το αποκαλούσαν οι Έλληνες.
kypros.jpgΗ οθωμανική εποχή και στην Εύβοια, όπως και σε όλο τον οθωμανικό χώρο, χαρακτηρίστηκε από την προσηλυτική δράση των μουσουλμάνων ιεραποστόλων και τη μεγάλη οικονομική και πολιτική καταπίεση των χριστιανών. Ο προσηλυτισμός ευνοήθηκε από την εξουσία, εφόσον ο εξισλαμισμός των γηγενών πληθυσμών μεγάλωνε την κοινωνική βάση των νέων κυριάρχων. Το Κοράνι και η νομοθεσία, που βασίζεται πάνω σε αυτό, εισάγει έναν νέο διαχωρισμό των εθνών: οι πιστοί και οι άπιστοι. Όσοι εξισλαμίζονταν εντάσσονταν αυτόματα στο κυρίαρχο έθνος και γίνονταν «Τούρκοι», δηλαδή μουσουλμάνοι.
Οι πρώτοι εξισλαμισμοί γίνονται μέσω του γνωστού παιδομαζώματος, δηλαδή της υποχρεωτικής επιστράτευσης από τη μικρή ηλικία. Μεγάλο μέρος των γενιτσάρων (που θα πει «Νέοι πιστοί») είναι ελληνικής καταγωγής. Στο σώμα των γενιτσάρων υπάρχουν έντονες τάσεις κρυπτοχριστιανισμού. Ο καθηγητής Ι. Κ. Χασιώτης δημοσίευσε μία από τις εκκλήσεις των Ελλήνων προς τις χριστιανικές δυνάμεις της Δύσης που στάλθηκε το 1606: «Για βάλτε με το νου σας τι μεγάλη καλοσύνη θέλει γένει σε όλην την χριστιανιτά, πόση σκλαβιά θέλει ελευθερωθεί, χριστιανοί που είναι τη σήμερον εις τα χέρια τους (των Τούρκων), πόσες χιλιάδες Τούρκοι είναι όπου κάμνουν κρυφά χριστιανοί, και τότες θέλουν φανερωθεί τριάντα χιλιάδες γενίτσαροι, που είναι όλοι από χριστιανούς και κρυφά έρχονται στες εκκλησίες και προσκυνούν, και από στανιό τους στέκονται Τούρκοι».


Εξισλαμισμοί του ντόπιου χριστιανικού πληθυσμού στην Εύβοια και ειδικά στην Κάρυστο, εντοπίζονται στα τέλη του 17ου αιώνα. Είναι η εποχή των μαζικών εξισλαμισμών σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Οι πληθυσμοί αυτοί δημιουργούν το ουσιαστικό κοινωνικό σώμα, που πάνω του βασίστηκε η οθωμανική κυριαρχία. Οι εξισλαμισμένοι ή εξωμότες όπως καταγράφονται, υιοθετούν εξαιρετικά σκληρή συμπεριφορά κατά των χριστιανών. Ειδικά οι μουσουλμάνοι της Καρύστου φημίζονται για τη σκληρότητά τους. Παράλληλα όμως, μέσα στη μουσουλμανική κοινότητα εμφανίζονται και κρυπτοχριστιανοί, τους οποίους αποκαλούσαν σκωπτικά «Σαμπάνηδες» ή «Μουρτάτες».
perikefalea-kolokotroni-yiatagani-nikitara.jpgΤην εποχή της Επανάστασης του ´21, στην Εύβοια κατοικούσαν 50.000 κάτοικοι. Απ´ αυτούς, το ένα πέμπτο ήταν μουσουλμάνοι. Οι περισσότεροι έμεναν στην Χαλκίδα, όπου κατοικούσαν 1.500 ντόπιες μουσουλμανικές οικογένειες, άλλες 600 μουσουλμανικές που προέρχονταν από περιοχές εκτός Εύβοιας και αφορούσαν κυρίως τη στρατιωτική και διοικητική διάρθρωση. Στη Χαλκίδα ζούσαν και 200 περίπου χριστιανικές οικογένειες. Φαίνεται ότι γλωσσικά οι μουσουλμάνοι ήταν ελληνόφωνοι και αλβανόφωνοι. Αντίστοιχη κατάσταση επικρατούσε και στη χριστιανική κοινότητα.


Στην Κάρυστο κατοικούσαν 400 μουσουλμανικές οικογένειες στο Κάστρο, ενώ οι χριστιανοί έμεναν στις έξω περιοχές. Ο Ομέρ μπέης, τελευταίος διοικητής της Καρύστου που θεωρούνταν δίκαιος και η πολιτική του ανακούφισε το χριστιανικό πληθυσμό, ήταν γνώστης και της αλβανικής γλώσσας. Οι «Τούρκοι» πολεμιστές της περιφέρειας της Καρύστου, χίλιοι περίπου, ήταν όλοι ντόπιοι και θεωρούνταν εκλεκτοί και ικανοί για τακτικό και άτακτο πόλεμο. Ελάχιστοι από αυτούς μιλούσαν τα τουρκικά. Ένας από τους αξιωματικούς του καρυστινού τουρκικού σώματος που συγκρούστηκε σκληρά με τους χριστιανούς επαναστάτες το 1821 ήταν ο Μαχμούτ Ξυνός.

Την τρίτη χρονιά της επανάστασης, στην Εύβοια αποβιβάστηκε ο Χοσρέφ Πασάς με δέκα χιλιάδες γενίτσαρους, δηλαδή εξισλαμισμένους χριστιανούς, με στόχο την καταστολή της Επανάστασης. Απ´ ό,τι φαίνεται, ελάχιστοι πραγματικοί εθνικά Τούρκοι πήραν μέρος στις συγκρούσεις κατά τη διάρκεια των επαναστατικών γεγονότων.
img22.jpgΤο 1826 η Επανάσταση έσβησε στην Εύβοια μετά από μια αποτυχημένη εκστρατεία του Φαβιέρου. Ο Ομέρ της Καρύστου, ο οποίος είχε προβιβαστεί από το 1823 σε γενικό διοικητή της Εύβοιας με τον τίτλο Εγριμπόζ Βαλεσί, ήταν πλέον ο απόλυτος κυρίαρχος. Τελικά όμως, με βάση το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (3 Φεβρουαρίου 1830) η Εύβοια συμπεριελήφθη στα εδάφη που θα απάρτιζαν το νέο ελληνικό κράτος.

Όμως η παράδοση του νησιού στην Ελλάδα έγινε τρία χρόνια αργότερα, εξαιτίας της οικονομικής ανέχειας του νέου κράτους που αδυνατούσε να αποζημιώσει τους ιδιοκτήτες μουσουλμάνους. Στις 11 Απριλίου 1833 ο ελληνικός στρατός παρέλαβε τα κλειδιά του κάστρου της Καρύστου από τον Ισμαήλ, γιο του φρούραρχου. Αμέσως άρχισαν οι προετοιμασίες των μουσουλμάνων για αναχώρηση, αν και μερικοί απ´ αυτούς είχαν εγκαταλείψει νωρίτερα τα σπίτια από το φόβο των αντεκδικήσεων.

Οι περισσότεροι από τους μουσουλμάνους της Εύβοιας πούλησαν τα κτήματά τους σε χριστιανούς και αναχώρησαν για τη Θεσσαλία ή τη Μακεδονία που ακόμη βρισκόταν υπό οθωμανική κυριαρχία. Το μεγαλύτερο μέρος των Καρυστινών «Τούρκων» πρέπει να εγκαταστάθηκε στην Ιωνία, στη χερσόνησο της Ερυθραίας (Τσεσμές), «στ´ Αλάτσατα, το κάτου Σιβριτσάρι» (Σιβρί Χισάρ). Οι Καρυστινοί παρέμειναν σχεδόν μέχρι το ´ 22 ως διακριτή ομάδα μέσα στη μουσουλμανική κοινότητα της Ιωνίας, μιλώντας το χαρακτηριστικό τους καρυστινό ιδίωμα.


- Ο κ. Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ σύγχρονης ιστορίας
ilias_mavromihalisΗλίας (Λιάκος) Μαυρομιχάλης, πρωτότοκος γιος του Πετρόμπεη. Σκοτώθηκε έξω από τα Στύρα τον Ιανουάριο του 1821 σε σύγκρουση με τον Ομέρ μπέη της Καρύστου.





Ο θρήνος των «Τούρκων»
Ο θρήνος των «Τούρκων» της Καρύστου για τη μοίρα τους διασώθηκε και dsc04446.JPGδημοσιεύθηκε το 1947 από τον Δ.Κ. Χατζηκωνσταντή. Ο θρήνος είναι εξαιρετικά σημαντικός γιατί είναι στα ελληνικά, στο ιδιαίτερο καρυστινό ιδίωμα. Αυτό σημαίνει ότι οι μουσουλμάνοι που κατοικούσαν στο Κάστρο της Καρύστου ήταν ελληνόφωνοι. Επιπλέον, αναδεικνύει την αντίληψη που είχε η άλλη πλευρά για τη δική μας πετυχημένη Επανάσταση. Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την αντίληψη οι ίδιοι ήταν ντόπιοι, ήταν Καρυστινοί. Η παράδοση της Εύβοιας στην Ελλάδα αποτελούσε πράξη προδοσίας. Η ίδια η Ελλάδα δεν αναφέρεται καθόλου, αντιθέτως θεωρούν ότι η Εύβοια εγκαταλείφθηκε στους Φράγκους και στους Ρώσους, με τους οποίους συνδέεται άμεσα η ρωμιοσύνη.


 Στο θρήνο φαίνεται και το αρνητικό εθνικό στερεότυπο. Αυτός που φέρνει την είδηση της παράδοσης δεν μπορεί να είναι άλλος από τον Τάταρο. Έτσι αποκαλούσαν, σχεδόν μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, όλους τους αυθεντικούς τουρκογενείς στο χώρο της Μαύρης Θάλασσας και του Καυκάσου. Ο θρήνος έχει ως εξής:



Κατακαημένη Κάρυστο με τα κρύα τα νερά σου,
φύγαν τα παληκάρια σου τσε καίγεται η καρδιά σου.
Κατακαημένη Κάρυστο, πούσουν μισό Μισίρι,

τσε τώρα εκατάντησες να γίνεις Ρωμιοσύνη.

Που σ´ έτρεμε μια Έγριπο, μια ζηλεμέν´ Αθήνα
τσε τώρα σ´ εδώσανε στο Φράγκο, στη Ρουσία.
Νάταν ο κάμπος θάλασσα, τσε τα βουνά ποτάμια,
να πνίγανε τον Τάταρο που ´ φερε το χαμπέρι,
να φύγουν οι Καρυστινοί τούτο το καλοτσαίρι.

Ομέρ Πασάς που τ´ άκουσε, μηνάει ένα χαμπέρι,
του μπέη μας του μήνυσε τσε του στραβιντζιντάρη.
Όντας αποδιαβάσανε το μαύρο το φερμάνι,
μικροί, μεγάλοι κλαίανε, τσ´ οι δυο μας ζαμπιτάδες,
τρέχουν τσε παν τα μάτια τους ωσάν τις αργαστάρες.

Δεν κλαίμε μεις τον τόπο μας, στο Φράγκο π´ απομένει,
μον´ κλαίμε το κρύο νερό που ´ μαστε μαθημένοι.
Τσε τον Μπεκήρ αγά πελάει στη Σμύρνη για καράβια,
στο μπούρτσι μας τ´ άραξε τα δώδεκα καράβια,
Καρυστινοί που τα ´ δανε, τριτσάνα τους τινάζει
μπαρκάραν οι Καρυστινοί και πήγαν στο μπογάζι.

Πήγανε στο Βενέτικο, τσε μια μπουνάτσα πιάνει.
τσε πήγανε στ´ Αλάτσατα, το κάτου Σιβρισάρι.
Αλλά, Αλλάχ, βρε βασιλιά, που θα σε πάη το κρίμα,
που χώρισες αντρόγενα, παιδιά απ´ τα σκαφίδια.
Σεμπέτι όποιος γένηκε να δώσ´ το Γριπονήσι,
όποιος ριτζάλι το´ καμε, σαν σκύλος να βαβίσει.



Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή της Κυριακής, 25 Μαρτίου 2001

02 Μαρτίου 2013

ΣΤΟ ΧΑΡΤΟΥΜ ΟΙ ΔΕΡΒΙΣΗΔΕΣ ΣΦΑΖΟΥΝ ΚΑΙΝΕ ΚΑΙ ΡΗΜΑΖΟΥΝ .... Ο ΖΟΡΟ ΘΑ ΣΩΣΕΙ ΑΡΑΓΕΣ ΤΟΝ ΟΧΤΡΟ ; ΕΝΑ ΕΠΙΚΟ COPY PASTE....






Οι εμονές είναι απίστευτες... Η αγάπη για τον Ελληνισμό της Αφρικής ιδιαίτερα με σπρώχνει προς τους Έλληνες Αφρικής και Ασίας... Μετά η γνωστή εμονή με τους Δερβίσηδες και τέλος η νέα για τους εξωμότες Χριστιανούς ή Μουσουλμάνους με οδήγησαν στο κείμενο που θα δείτε από το site MNHMEΣ http://diasporic.org/mnimes/archives/sudan-ancient-nubia

Το αφιερώνω στον ιντερνετικό φίλο


Το αφιερώνω στην θεία μου την Ελπινίκη, την ξαδέλφη μου την Καλλιόπη, τον εραστή της ξαδελφούλας μου τον Μήτσο τον δερβέναγα. Στην θεία μου την Κλεομένη και τον υδραυλικό της γειτονιάς τον Ευτύχη. Τέλος εύχομαι παγκόσμια ειρήνη, αδελφοσύνη και καλά κρασιά…….



H Eλληνική Παροικία του Σουδάν κατά την εξέγερση του Μάχντι και των Δερβίσηδων (1881 -1898). Έλληνες Νεομάρτυρες, θύματα των φανατικών μωαμεθανών του Μάχντι, αλλά και εξωμότες.
Παλαιότερα Νουβία ονομαζόταν η προς Νότο της Αιγύπτου χώρα, μετά το Ασσουάν μέχρι τη συμβολή των δύο Νείλων, όπου βρίσκεται το Χαρτούμ. Το Σουδάν θεωρείται η κοιτίδα των νειλωτικών νέγρων που η γενέτειρά τους εντοπίζεται πλησίον της Μεγάλης Λίμνης, απ’ όπου και διεσπάρησαν. Από τα αρχαιολογικά ευρήματα βεβαιώνεται η ύπαρξη ικανών εγκαταστάσεών τους στο ευρύτερο αιγυπτιακό πεδίο, ενώ δημιουργήθηκε και σειρά χριστιανικών πόλεων. Πρόκειται για τη γνωστή στους αρχαίους χώρα ως “Υπέρ Αίγυπτον”. Κατά τον 5ο μ.Χ. αιώνα οι Νούβιοι συνέστησαν το Βόρειο Βασίλειο με έδρα τη Δόγκολα και το Νότιο με έδρα τη Σόμπα, νότια του Χαρτούμ. Ασπάστηκαν το Χριστιανισμό γύρω στο 542 ή 543 μ.Χ. και υπάγονταν στην Ελληνική (Μελχιτική) Εκκλησία. Ωστόσο γύρω στο 700 μ.Χ. υπερίσχησε στη Νουβία ο Μονοφυσιτισμός και η περιοχή εισήλθε στη κυριαρχία της Κοπτικής Εκκλησίας.
Παρά τις συνεχείς διώξεις των Μουσουλμάνων οι Νούβιοι κράτησαν τη Χριστιανική πίστη μέχρι και το 17ο αιώνα. Όμως οι συχνές προσβολές και επιρροές από τις μουσουλμανικές φυλές της ερήμου στα βόρεια εξανάγκασαν τους Νούβιους του Βορρά να εξισλαμιστούν και να εξαραβιστούν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους. Στα νότια του Σουδάν αντίθετα ο Χριστιανικός και νειλωτικός νέγρικος χαρακτήρας διασώζεται μέχρι σήμερα.  Ο εξισλαμισμός του Σουδάν ολοκληρώθηκε μεταξύ 1818 και 1823 όταν οι βασιλίσκοι των Νουβίων υποτάχθηκαν στον Πασά της Αιγύπτου Ισμαήλ.
Η Παροικία του Σουδάν
Στα μέσα του 18ου αιώνα εντοπίζονται Έλληνες στο Σουδάν με πρώτον τον καταγόμενο από την Ζάκυνθο Γιάννη Γαέτη που μαζί με τα δύο αδέρφια του πήγαν στην Αίγυπτο αρχικά, αλλαξοπίστησαν, και από τον ηγεμόνα της Αιγύπτου στάλθηκαν ως πρέσβεις στο βασίλειο του Νταρφούρ, στο δυτικό Σουδάν. Πάντως η πρώτη ομαδική παρουσία Ελλήνων εντοπίζεται στο Σουδάν το 1821 όταν τα τουρκο – αιγυπτιακά στρατεύματα εισέβαλαν στη χώρα. Αρχίατρος του Ισμαήλ-πασά, διοικητή των αιγυπτιακών στρατευμάτων, ήταν ο Δημήτριος Μπότσαρης, που σκοτώθηκε μαζί του από Σουδανούς το 1822.
Έλληνες γιατροί και φαρμακοποιοί εμφανίζονταν να υπηρετούν στον αιγυπτιακό στρατό σε όλη τη διάρκεια της κατοχής του Σουδάν που διήρκεσε από το 1821 έως 1885. Όταν το 1839 ο ηγεμόνας της Αιγύπτου Μωχάμετ  Άλυ επισκέφθηκε το Σουδάν στην ακολουθία του, μετείχε και ο παιδικός του φίλος Μιχάλης Τοσίτσας που ήταν μαζί του από την εποχή που ζούσαν και οι δύο στην Καβάλα. Ο Τοσίτσας είχε ακολουθήσει τον Άλυ στην Αίγυπτο όπου και απέκτησε μεγάλη περιουσία.
Μάχντι (1844 - 1885)
Η Εξέγερση του Μάχντι. Η αρχή ενός δράματος για την ελληνική παροικία.
Στα 1881, αίφνης ως θύελλα της ερήμου, θα εμφανιστεί στο προσκήνιο, ένας μυστηριώδης μυστικιστής Σουδανός ισλαμιστής πολέμαρχος, ο Ντανκαλαβί Μοχαμάτ Αχμάντ Μπεν Αμπνταλάχ, γνωστός στην Ιστορία ως ”Μάχντι”. Ο Μοχάματ Αχμάντ ήταν θρησκευτικός ηγέτης του Σουφικού Ισλαμικού Τάγματος Σαμανίγια στο Σουδάν, που ισχυριζόταν πως καταγόταν από τον ίδιο τον Προφήτη Μωάμεθ.
Στις 29 Ιουνίου 1881 αυτοανακηρύχθηκε ”Μάχντι”, δηλαδή ο μεσσιανικός λυτρωτής της ισλαμικής θρησκείας. Η ανακήρυξή του αυτή ήλθε σε μια εποχή καταπίεσης και γενικευμένης απογοήτευσης του σουδανικού λαού από τις Τουρκο – Αιγυπτιακές αρχές, κάτι που εκμεταλλεύτηκε ο Μάχντι, τιθέμενος επικεφαλής ενός εθνικού και θρησκευτικού κινήματος, που φιλοδοξούσε να φέρει την “κάθαρση” στον ισλαμικό κόσμο από την την επιβολή ευρωπαϊκών κανόνων και τρόπων ζωής που προωθούσε η “αμαρτωλή, άθεη και διεφθαρμένη” Τουρκο-αιγυπτιακή διακυβέρνηση, που είχε καταστεί προτεκτοράτο της Μεγάλης Βρετανίας. Κηρύσσοντας “Ιερό Πόλεμο” (Τζιχάντ) ο Μάχντι οδήγησε επιτυχώς τις τρισβάρβαρες, φανατικές φυλές της ερήμου του Σουδάν από νίκη σε νίκη κατά των Τουρκο – Αιγυπτίων, αυξάνοντας τον αριθμό των οπαδών του (τους δερβίσηδες*) και την έκταση της επικράτειας που ήλεγχε το φανατικό μουσουλμανικό καθεστώς του (Μαχντίγια) καταλαμβάνοντας διάφορες πόλεις και περιοχές του Σουδάν.
Το 1883 στην κορύφωση του πολέμου και των επιτυχιών του, ο Μάχντι θ’ αρχίσει ν’ απειλεί και την ίδια την πρωτεύουσα του Σουδάν, το Χαρτούμ, όπου και υπήρχε η ακμάζουσα Ελληνική Παροικία. Η Βρετανική Κυβέρνηση, τότε φοβούμενη την επικίνδυνη κλιμάκωση του πολέμου και την απειλή που διαφαινόταν για τα ζωτικά της συμφέροντα στη Διώρυγα του Σουέζ, διέταξε τους Αιγύπτιους το Δεκέμβριο του 1883, να εκκενώσουν στρατιωτικά το Σουδάν και το οπλοστάσιο του Χαρτούμ, αναθέτοντας το δύσκολο έργο αυτό στον έμπειρο γνώστη της περιοχής, Βρετανό Στρατηγό Τσαρλς Τζωρτζ Γκόρντον, τον οποίο ο Χεδίβης της Αιγύπτου διόρισε Γενικό Κυβερνήτη του Σουδάν. Ο Στρατηγός Γκόρντον ήταν γνωστός και ως ”Κινέζος Γκόρντον” γιατί στο παρελθόν είχε υπηρετήσει με επιτυχία ως στρατιωτικός σύμβουλος του Αυτοκράτορα της Κίνας, στον αιματηρό πόλεμο της “Εξέγερσης των Ταϊπίνγκ” (1850 – 1864). Στο παρελθόν μάλιστα χρημάτισε ξανά για ένα διάστημα Κυβερνήτης του Σουδάν, τερματίζοντας το δουλεμπόριο και λαμβάνοντας τον τίτλο του Πασά (“Γκόρντον Πασάς”) και τότε ήταν άλλωστε που ο (άγνωστος στην Ελλάδα δυστυχώς) Έλληνας εξερευνητής Παναγιώτης Ποταγός (1838-1904), ιατρός από την Βυτίνα της Αρκαδίας, (αδιαμφισβήτητα ο σημαντικότερος Έλληνας περιηγητής των νεωτέρων χρόνων και ο μόνος που δικαιούται τον χαρακτηρισμό του εξερευνητή) πραγματοποίησε εξερευνητικά ταξίδια στην κεντρο-ανατολική Αφρική, αναφέροντας στα 1877 τα ευρήματά του στον Κυβερνήτη Γκόρτντον Πασά, τα οποία και περιέλαβε στο μνημειώδες έργο του “Dix années de voyages dans l’Asie centrale et l’Afrique equatoriale” (Ernest Leroux Editeur, Paris 1885).
Ο Στρατηγός Τσαρλς Γκόρντον (1833 - 1885)
Εν τω μεταξύ τον Ιανουάριο του 1883 ο Μάχντι είχε καταλάβει μετά από πολιορκία την πόλη του Ελ Ομπεΐντ. Η αιγυπτιακή φρουρά σφαγιάστηκε ανηλεώς και οι Έλληνες της πόλης που συνελήφθησαν υποχρεώθηκαν να αλλαξοπιστήσουν, με απειλή θανάτου, ενώ το ίδιο συνέβη και με έξι Ιταλίδες καθολικές καλόγριες. Οι Έλληνες αυτοί που έγιναν δια της βίας Μωαμεθανοί θα υπηρετήσουν στο στρατό του Μάχντι κυρίως ως μηχανικοί του πυροβολικού. Ο Μάχντι μάλιστα τους υποχρέωσε να παντρευτούν Σουδανές ή τις εξισλαμισθείσες καθολικές Ιταλίδες!!! Ο Γκόρντον σχολιάζοντας ειρωνικά το γεγονός, θα γράψει αργότερα στην αναφορά του: “… ο Πάπας θα πει για τις καλόγριες που παντρεύτηκαν τους Έλληνες: Έγινε η Ένωση της Ελληνικής με τη Λατινική Εκκλησία…”!!!! Ένας από αυτούς τους εξισλαμισθέντες Έλληνες ήταν και ο εμπειρότατος μηχανικός και χειριστής του πυροβολικού ΠαναγιώτηςΤράμπας που κέρδισε την εμπιστοσύνη του Μάχντι, και στον οποίο μετά τη πτώση του Χαρτούμ, σε αντάλλαγμα για τις “υπηρεσίες” του, δώρισε μια μεγάλη έκταση κοντά στο κυβερνητικό ανάκτορο. Την έκταση αυτή η Ιταλίδα καλόγρια – γυναίκα του αργότερα την δώρισε στο Βατικανό, αφού επανήλθε στο καθολικισμό, και επ’ αυτής οικοδομήθηκε ο σημερινός εντυπωσιακός ρωμαιοκαθολικός καθεδρικός ναός του Χαρτούμ!!!
Τελικά στις 18 Μαρτίου 1884 οι δυνάμεις του Μάχντι ξεκινούν την πολιορκία του Χαρτούμ και ο Στρατηγός Γκόρτντον τίθεται επικεφαλής της αιγυπτιακής άμυνας της πόλης. Ο Γκόρντον όταν άρχισε να γίνεται απελπιστική η κατάσταση στην πολιορκημένη πόλη, έστειλε ένα ποταμόπλοιο στο Νείλο, το Abbas, για να φέρει βοήθεια με τον υπασπιστή του Σ/χη John Donald Hamill Stewart επικεφαλής. Εντός του ποταμόπλοιου επέβαιναν Αιγύπτιοι, Σύριοι και 19 Έλληνες. Όμως το πλοίο εξώκειλε και ο Stewart μαζί με τα περισσότερα μέλη του πληρώματος και τους επιβάτες που συνελήφθησαν από τους επαναστάτες, κατακρεουργήθηκαν. Ελάχιστοι Έλληνες γλίτωσαν τη σφαγή και μεταξύ αυτών ο Γεώργιος Καλαματιανός, που ασπάστηκε το Ισλάμ για να σωθεί, και έγινε ο αγγελιαφόρος του Μάχντι, ο οποίος και ήταν αυτός που εστάλη στο Χαρτούμ μεταφέροντας το περίφημο μήνυμα του Μάχντι στον Γκόρντον, να παραδοθεί και να αλλαξοπιστήσει για να σωθεί!! Ο Γκόρντον αρνήθηκε αξιοπρεπώς, προτιμώντας το θάνατο!
Τον Ιανουάριο του 1885, 56 Έλληνες (επί συνόλω 135 ξένων) βρέθηκαν εντός της πολιορκημένης πόλης, ενώ μαζί τους ήταν και ο εκεί επίτιμος πρόξενος της Ελλάδος, Νικόλαος Λεονταρίδης, που οργάνωσε την άμυνα του Χαρτούμ μαζί με τον Γκόρντον. Τα ξημερώματα της 26ης Ιανουαρίου 1885, 50.000 δερβίσηδες, επιτέθηκαν στην πόλη, εκμεταλλευόμενοι την πολύ χαμηλή στάθμη του Νείλου. Η άμυνα των 7.000 περίπου εξαντλημένων απ’ την πολιορκία και ηθικά καταρρακωμένων Αιγυπτίων κατέρρευσε σχεδόν αμέσως και η πόλη καταλήφθηκε από τους άνδρες του Μάχντι, που επιδόθηκαν σε μια άγρια σφαγή 4.000 κατοίκων, ενώ χιλιάδες άλλοι οδηγήθηκαν σε σκλαβοπάζαρα. Θύματα της σφαγής ήταν και ο καταγόμενος από τη Λέρο, Έλληνας Πρόξενος Λεονταρίδης, που πέθανε μαχόμενος ηρωικά, αλλά και ο ίδιος ο Στρατηγός Γκόρντον που πέθανε ηρωικά με το ξίφος στο χέρι. Οι δερβίσηδες μάλιστα του κόψανε το κεφάλι, το καρφώσανε σε ένα κοντάρι και το περιέφεραν στην πόλη για να το καρφώσουν εντέλει μπροστά στη σκηνή του Μάχντι ως τρόπαιο.
Η άλωση του Χαρτούμ και ο φόνος του Γκόρντον, σήμανε και την μοίρα των Ελλήνων της πόλης. Οι 54 διασωθέντες Έλληνες του Χαρτούμ, που συνελήφθησαν από τις δυνάμεις του Μάχντι, υποχρεώθηκαν να μεταστραφούν στον ισλαμισμό, αναγκαζόμενοι να υποστούν δημόσια περιτομή. Στους εξωμότες επιτράπηκε να έχουν έναν Έλληνα Εμίρη και εξελέγη ο Αμπντουλάχ, ο παλαιότερα ονομαζόμενος Δημήτριος, που αναγνωρίστηκε ως ο πολιτικός και θρησκευτικός εκπρόσωπος των Ελλήνων ομογενών του, υποκείμενος στο Μάχντι (και μετά στο Χαλίφη).
Ωστόσο 7 Έλληνες αρνήθηκαν ν’ αλλαξοπιστήσουν, προτιμώντας το θάνατο από το να προδώσουν την Χριστιανική Ορθόδοξη Πίστη. Οι αφηνιασμένοι δερβίσηδες τους μετέφεραν στον αυλόγυρο του Ελληνορθόδοξου Ναού του Χαρτούμ (που μετατράπηκε σε τέμενος) και τους αποκεφάλισαν. Αυτοί είναι οι Άγιοι Μάρτυρες του Χαρτούμ. Προς τιμή τους αργότερα ανεγέρθη μνημείο στον τόπο του Μαρτυρίου τους.
Οι ενισχύσεις που οι Βρετανοί και οι Αιγύπτιοι έστειλαν για να λύσουν την πολιορκία, έφτασαν εντέλει μόλις 2 ημέρες μετά την άλωση, και ενώ όλα είχαν τελειώσει. Ο τραγικός θάνατος του “Γκόρντον του Χαρτούμ” προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση αλλά και πολιτική αναταραχή στη Βρετανία, όπου ο φιλέλληνας Πρωθυπουργός Γουίλιαμ Γκλάντστοουν (ή Γλάνδστων) αναγκάστηκε να παραιτηθεί δεχόμενος έντονη κριτική για την αποτυχία της λύσης της πολιορκίας και της σωτηρίας του Γκόρντον. Ο Μάχντι πέθανε μυστηριωδώς μετά από 6 μήνες και τον διαδέχθηκε ο πρώτος του Χαλίφης Αμπντουλάχ Αλ – Τααίσσα. Η επικράτεια της Μαχντίγια ή του χαλιφάτου των δερβίσηδων εκυβερνάτο με την πιο αυστηρή γραμματική ερμηνεία της σαρία. Η τήρηση του ισλαμικού νόμου επιβαλλόταν με σιδηρά πυγμή και με εφαρμογή ανελέητων ποινών για τους παραβάτες, όπως ακρωτηριασμοί, μαστιγώματα και αποκεφαλισμοί. Καμία άλλη λατρεία δεν επιτρεπόταν να εξασκείται εντός του χαλιφάτου πλην της μουσουλμανικής, επί ποινή θανάτου. Η Μ.Βρετανία για να καταστείλει την εξέγερση ξεκίνησε έναν δωδεκαετή αιματηρότατο και δαπανηρότατο πόλεμο εναντίον των οπαδών του Μάχντι για την ανακατάληψη του Σουδάν.
Το 1896 επικεφαλής της εκστρατείας των αγγλο-αιγυπτιακών στρατευμάτων τέθηκε ο Βρετανός Στρατηγός Κίτσενερ που εντέλει και νίκησε τον Χαλίφη και τους Δερβίσηδες στη μάχη του Ομντουρμάν το 1898 (στην οποία συμμετείχε και ο νεαρός τότε Ουίνστον Τσόρτσιλ). Το Χαρτούμ ανακαταλήφθηκε από τον Κίτσενερ και πολλές γαίες δόθηκαν στην Ελληνική Κοινότητα σε αντάλλαγμα των υπηρεσιών πολλών Ελλήνων που υπηρέτησαν στον αγγλο-αιγυπτιακό στρατό ως μηχανικοί και οδηγοί ποταμοπλοίων, αλλά και σε αναγνώριση της θυσίας των Ελλήνων πεσόντων και Μαρτύρων κατά την άλωση του Χαρτούμ. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, ένας από τους πρώτους Έλληνες που πήγαν την περίοδο εκείνη στην περιοχή, ήταν ο Κυπριακής καταγωγής Νικόλαος Λοΐζος, στον οποίο ο στρατηγός Κίτσενεραναγνωρίζοντας τις υπηρεσίες του, πρόσφερε πολύτιμη καρφίτσα.
Επίσης αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση του Έλληνα εμπόρου συγκέντρωσης γόμμας στη δυτική όχθη του Λευκού Νείλου, του Πελοποννήσιου Κωστή Μουρίνη, τον οποίο συνάντησε και στρατολόγησε ως πληροφοριοδότη ο Κίτσενερ προχωρώντας στην εκστρατεία του και προς τιμήν του οποίου πήρε το χωριό Κωστή (απέχει σιδηροδρομικώς 237 μίλια από το Χαρτούμ) το όνομά του. Απ’ όσους εξωμότησαν, σχεδόν όλοι ξαναβαπτίστηκαν Χριστιανοί Ορθόδοξοι, όντες κρυπτοχριστιανοί καθόλη τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Σουδάν από τους δερβίσηδες, εκτός από ελάχιστους που είχαν νυμφευθεί Σουδανές και προτίμησαν να ζήσουν στο Ομντουρμάν.
Νίκος Στεφανίδης,
Δικηγόρος,  Δ.Μ.Σ. στην Ιστορία,
Φιλοσοφία και Κοινωνιολογία του Δικαίου ΑΠΘ,
Υπ. Διδάκτωρ στην Κοινωνιολογία του Δικαίου.