ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΡΟΜΑ ΜΕ ΤΟ ΟΠΛΟ ΣΤΟ ΧΕΡΙ… ΤΕΣΣΕΡΑ ΜΝΗΜΑΤΑ… TΑ ΤΡΙΑ ΑΓΝΩΣΤΑ…

                                          Ο ΠΑΠΠΟΥΣ....

Όπως ξέρετε, εμείς μιλάμε, για τους αφανείς, για τους κρυμμένους. Για τους κατηραμένους. 

Έτσι το λοιπόν, στην πόλη αυτή, σ΄ ένα ξυλουργικό εργαστήρι, ο παππούς μου, ο Μανώλης ο Χαϊδούς, πήρε στην δούλεψή του, μια χρυσή καρδιά. Τον Ιωάννη Γκρους. Ο Ιωάννης Γκρους, κάθισε έμαθε, την τέχνη, πλάι στον παππού μου, αλλά τον τράβαγε το ράσο… 

Κατά πως λένε, ο παππούς, έμαθε την τέχνη σε πολλούς, (έμαθε την τέχνη και σ’ ένα παιδί του, τον μεγαλύτερο υιό του τον Νίκο Χαϊδού.)

(ΔΕΠΑΚ Κύμης 2001 σελίδα 125 Πόπη Μπούνια Πασπαλάρη. Εδώ θέλω να ευχαριστήσω τον Κύριο Παναγιώτη Χαραλαμπόπουλο, που μου το χάρισε, γιατί δεν το βρίσκεις εύκολα, καθώς και τον αείμνηστο Δήμαρχο Κύμης Σιδεράκη, που μάζεψε και έκανε αυτό το βιβλίο «ΚΥΜΗ 19^ος-20^ος αιώνας ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»).

                                               Ο ΠΑΠΑ ΓΚΡΟΥΣ

Ο Ιωάννης Γκρους, χειροτονήθηκε, παπάς και έκτοτε όλη η Κούμη μιλούσε και μιλάει για αυτόν τον γλυκύτατο άνθρωπο. Η γονείς μου, έκαναν παρέα με κάποιους Γκρους… Αναφέρονταν, στις συνομιλίες τους για κάποιον Γκρου… Τρέχα γύρευε… Αυτό που με ενδιέφερε, ήταν η στρογγυλή θεά…

Ο π. Ιωάννης Γκρους σε κάποια τελετή.

Αλλά, ο παπά Γκρους, δεν ξεχνά και με το σταυρό στο ένα χέρι, κρατά στο άλλο την τέχνη του. Ήταν από τους λίγους και καλούς ξυλουργούς…  Αυτός ο καλός μάστορας του σταυρού και του ξύλου, έβλεπε ένα ζητιανάκι, μέσα στο γνωστό αγιάζι της Κούμης. Χιόνι, κρύο…. Ξυπολυσιά, πείνα…. Καχεκτικό, ζητούσε να φάει. Να πάει στην φαμίλια του, να θρέψει το στομάχι του… Και το μάζεψε, ο παπάς Γκρους.  «Κάθισε παιδί μου, είσαι άνθρωπος κι εσύ του θεού και είναι κρίμα να υποφέρεις.  Ζέστανε τα χέρια σου στη φωτιά και πάρε κι αυτή τη λειτουριά για τον μικρό αδελφό σου τον Αντρέα. Να έρχεσαι τακτικά στο σπίτι μου, να μη φοβάσαι.» (σελ. 162 Θανάσης Τζάνος, «Η Νότια Εύβοια στην κατοχή ΠΑΣΣΑ ΕΥΒΟΙΑΣ 1991).

                                                      ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΜΟΥ

Ο πατέρας μου, δεν τα πήγαινε καλά με τον θεό… Άθεος ως το τέλος και αντικομουνιστής, με δύο ανθρώπους της εκκλησιάς τα πάγαινε καλά. Τον Ασιμάκη, που ήταν ψάλτης στον Άγιο Αθανάσιο της Κούμης, δηλαδή την Μητρόπολη και τους Γκρους. Υποψιάζομαι, ότι πρέπει να ήσαν και δημοκρατικοί… Ο μεν ψάλτης, ήταν και μέλος του πυρήνα ΕΑΜ Κούμης, στο Δεσποτικό. Ψαλτική και αριστερά… Πόσοι και πόσοι… Μα πόσοι και πόσοι… Για τον παπά Γκρου, μου είπε πουλάκι, εμπιστευτικά, ότι ήταν «δικός μας» δηλαδή Δημοκρατικός …

                                               ΟΙ ΚΑΤΑΤΡΕΓΜΕΝΟΙ

Ο μικρός ζητιάνος, ο Βασίλης Μήτρου, μεγάλωνε πλάι, στον παπά Γκρού… Τι μεγαλείο! Ο «γύφτος» με τον παπά… Τότες αμέσως μόλις μπήκαν οι ναζί και φασίστες κατακτητές στην χώρα, συνέβη μια μεγάλη άγνωστη, ιστορία… Οι «γύφτοι» της Κούμης και του Αυλωναρίου, λάκισαν. Γιατί; Τους έδιωξαν; Η πείνα; Τράβηξαν πολλοί, κατά Μακεδονία μεριά… Άγραφη, ιστορία και αυτή, από τους επισήμους ιστορικούς… Ευτυχώς πήραν συνεντεύξεις από πολλούς τσιγγάνους… Διαλύθηκε το τσιγγανάτο της Κούμης… Πάντως, όλοι οι Κουμιώτες, ρομά και οι μπαλαμό, στην Μακεδονία τράβαγαν, για να γιατρέψουν την πείνα τους. Άδειασαν οι στράτες και τα καλντερίμια… Η Κούμη έχασε το φτωχό, εξαθλιωμένο κομμάτι της από την πείνα… Η σφαγή των τρελών, των ζητιάνων, των κατατρεγμένων… Όλοι από την πείνα. (δες το βιβλίο της Φαφούτη). Όμως ο ήρωάς μας έμεινε, στην Κούμη. Πάλεψε, βγήκε αντάρτης. Ατρόμητος, άφοβος, ήρωας… Ο τρόμος και ο φόβος των ταγματαλιτών… Έτρεμαν, οι φασίστες…

                                   

                                       ΟΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΗΡΩΕΣ "ΡΟΜΑ"

Όμως δεν είναι μόνο ο Βασίλης ο «τσιαγγάνος». Όλη η φαμίλια του, μπήκε στον αγώνα… Τα ίχνη τους, όμως όπως των πιότερων, χάθηκαν στους τάφους. Οι ηττημένοι, θάφτηκαν και η ζωή τους δεν θα γεμίσει τα βιβλία… Ο Αντρέας, ο αδελφός του Βασίλη, σκοτώθηκε στην μάχη της Βάθειας (Αμάρυνθο την λένε σήμερα και διαβολίζομαι). Αλλά και οι γονέοι τους… Και οι δύο χάθηκαν, εξαϋλώθηκαν από την ιστορία. Σκοτώθηκαν στις μάχες της Λαμίας.

Τέσσερις νεκροί ρομά… Τέσσερις ρομά με το όπλο στο χέρι. Τέσσερις ρομά που η ιστορία τίμησε τον ένα. Τον Βασίλη… Εμείς όμως είμαστε αιρετικοί… Πάντα… Και τιμούμε τους πάντες… Και τους τέσσερις…

ΜΙΝΑ ΖΩΓΡΑΦΟΥ... Ένας θρύλος του βιβλίου... ΜΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΡΙΑ ΟΛΚΗΣ.... και όχι μόνο...

Από το αρχείο της ΕΣΗΕΑ

                                                        ΣΥΝΟΜΙΛΩΝΤΑΣ ΜΕ ΈΝΑ ΜΥΘΟ, ΓΙΑ ΜΙΑ ΕΡΓΑΤΡΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ.... Ή ΑΛΛΙΩΣ Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΩΣ ΖΩΣΑ ΥΠΟΘΕΣΗ....

  


Φέτος, ο εκδότης του ΦΑΡΦΟΥΛΑ ο Κύριος Διαμαντής Καράβολας, σε ένα σχόλιό του, μου είπε ότι η Μίνα Ζωγράφου, ήταν από τις μεγαλύτερες, εργάτριες του χώρου, του βιβλίου... Και είπα, να ξεδιπλώσω τις θύμισές μου. Πως την γνώρισα, παιδάκι, αυτή και μεγάλος εγώ... Έχουμε, πει... ΒΡΥΚΟΛΑΞ....





 

Είναι η ώρα 4 το πρωί. Κοιτάζω, από το παράθυρο. Το φως άνοιξε. Ξανά η γνώριμη φυγούρα... Στο οσπίτι του Κυρ. Νίκου Ζωγράφου και της Λιλής Σταματίου, φημίζεται σ’ ούλη την Καλλιθέα... Οσπίτι, σοβαρό αλλά σκληρό... Ήταν μια οικογένεια, απολύτως αξιοπρεπή. Η οικοκυρά, η Λιλή από την Κούμη. Εγγύηση, το λοιπόν πάστρας...

Όλες οι πλύστρες στην γειτονιά, είχαν να το λένε... Το καημένο, το κορίτσι... Η Μαρίνα μας,η Μίνα μας, στο χαιδευτικό της... Σαν φιγούρα μας έκανε συντροφιά, εμάς τους αρτεργάτες... Αξημέρωτα εμείς, αλλά και αυτή... Μικρό κορίτσι... Πλύσιμο, σκούπισμα, σφουγγάρισμα... ΚΑΘΕ ΠΡΩΙ... Άστραφτε, από την πάστρα. Φημισμένο οσπίτι. Τέτοια καθαριότητα... Ένα όμως θέμα, είχε λύσει, στην «επαγγελματική» σχέση, με την φαμίλια... Κουζίνα γιοκ.... «θα μου σκλαβώσετε τον χρόνο μου» (Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ Τεύχος 173)

 

Δημοσιεύματά της

Η κοπέλα αυτή, έμελε, να μπει σε κάθε οσπίτι μετά την κατοχή. Κάθε ένας που είχε, μια στοιχειώδη βιβλιοθήκη, την είχε. Μα την συναντούσες, στον Φρόυντ, στον Μάο, στον Στάινμπεργκ, στον Νίτσε, στο Κοράνι... Ήταν, η χρυσή μεταφράστρια, πολλών γενεών. Ξεκίνησε, από το οσπίτι της. Είχε ξεκινήσει, την καριέρα της δώδεκα ετών!!. Μετέφρασε, ένα βιβλίο του πατέρα της. Από τα Γαλλικά, ενός πρωθυπουργού, του Εριώ... Αυτό ήταν... Δεν πα να μην συμφωνούσε, ο πατέρας και η μάνα. ((Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ Τεύχος 173). Ο κύβος ερίφθη. Το μεταφραστικό ποτάμι είχε ήδη εκκινήσει.
Η Μίνα Ζωγράφου, όμως ήταν ένα από τα τρία παιδιά. Ο Αντώνης, ο αδελφός της, δημοσιογράφος, πήγε στον εμφύλιο πόλεμο με τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδος (ΔΣΕ) . Μετά τα γνωσά... Ρουμανία, πολιτικός πρόσφυγας... Στην έδρα του ΚΚΕ. Η άλλη της αδελφή, η Ηλέκτρα ζει.

Η Μίνα Ζωγράφου, γεννήθηκε μάλλον στα 1928. Πέθανε στα 1989 ή στα 1990. Μπήκε, στην Θεολογική σχολή, ξαναέδωσε εξετάσεις και εισήλθε στην Φιλοσοφική... Έτσι ο καλόγερος, δάσκαλός της, που είχε προφυτέψει, την πορεία της, όταν του είχε μιλήσει παιδούλα για τον Φρόυντ, πέτυχε διάνα... «εσύ μια ημέρα παιδί μου θα φιλοσοφήσεις» (Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ Τεύχος 173). Έκανε δύο γάμους και απέκτησε ένα παιδί, πιλότο στην ΟΛΥΜΠΙΑΚΗ που πέθανε πριν λίγα έτη. Με τον δεύτερο, σύζυγό της της, τον Μεραναίο, συνυπόγραψαν, πολλές μεταφράσεις. Ο χωρισμός, ήταν σκληρός, και .... ας μην τα συζητάμε...

Δημοσιεύματά της

Ας ανάψουμε, όμως ένα τσιγάρο, όπως έκανε και εκείνη. Δεινή καπνίστρια, η Μίνα, δεν ήταν μόνο μάνα, σύζηγος και μεταφραστής. Ήταν και δημοσιογράφος. (από εκεί βρήκαμε την φωτογραφία της, δηλαδή από τα αρχεία της ΕΣΗΕΑ). Ξεκίνησε από την «ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ», την «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» την «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» την «ΜΑΧΗ» και μετά την «ΕΣΤΙΑ» (Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ Τεύχος 173). Όπως μου είπε ο Ξενοφών Καράπας, στις συζητήσεις μας, για την Μίνα. «Η Μίνα πάντα ήθελε να δουλεύει σε δύο εφημερίδες μια δεξιά και μια αριστερή, για να είναι ελεύθερη»
Η Μίνα, δεν ήταν όμως μόνο αυτά. Ήταν στον περίγυρο, ή μάλλον στο κέντρο των «φίλων της Κίνας» όπου ήταν ο γνωστός Κιτσίκης και άλλοι.  Γι αυτό, ο ΜΑΟ ΤΣΕ ΤΟΥΓΚ, σχεδόν όλος πέρασε από τα χέρια της.
Τώρα και όσο βαστούν τα πόδια μου, γυρίζω και την αναζητώ. Στα παλαιοβιβλιοπωλεία, στην οδό ΜΑΣΣΑΛΙΑΣ παντού. Πάω και στις εκδόσεις ΔΑΡΕΜΑ. Ναι ήταν, ένας από τους δύο σπουδαίους εκδοτικούς οίκους, που μετέφρασε η Μίνα.... 

Ένα έργο, που αναμένει την επανέκδοσή του.

Ό δεύτερος, εκδοτικός οίκος ήταν οι εκδόσεις «ΜΑΡΗΣ». Τι και αν την πλήρωνε, μετά από δύο χρόνια... Ήταν κατά την γνώμη της, ο καλύτερος εκδότης. (Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ Τεύχος 173).
Ωστόσο, ήλθε και πλάκωσε, η δικτατορία και αναγκαστικά, πήρε τον δρόμο της εξορίας. Στην Αγγλία. Εκεί έγινε λέκτωρ της Βυζαντινής ιστορίας, στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμπιγχαμ. Την κάλεσε ο Τζων Τόμσον. Αγωνίστηκε, σκληρά στον στίβο τον Ακαδημαϊκό και στον στίβο τον πολιτικό. Εξέδωσε, στα Αγγλικά το βιβλίο «AMAZONS IIN HOMER AND HESIOD”. Στον πολιτικό στίβο, ένα μεγάλο της κατόρθωμα, ήταν η ομιλία της, σ’ ένα αμφιθέατρο, παρουσία του σοσιαλδημοκράτη Βίλυ Μπραντ. Εκεί ο Βίλυ Μπραντ, ντράπηκε πολύ και κατήγγειλε τους Ευρωπαίους...
Στην αντιδικτατορική πάλη, λογικά, θα συνεδέθη με όλες τις πτυχές των αυτοεξόριστων. Δεν γνωρίζουμε, πως που και γιατί.
Το σίγουρο είναι, ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, τις απευθυνόταν, εγκαρδίως και έξω, από τα συνηθισμένο, του αυστηρού πρωτοκόλλου. Αυτό μας το βεβαιώνει, ο Ξενοφών Καράπας, που ήταν παρών.
Λοιπόν, ως βρυκόλαξ έχω τα μυστικά μου. Που την συναντώ και τα τοιαύτα.... Υπάρχουν βλέπετε και μυστικά των βρυκολάκων... Εκεί που την αντάμωνα όμως, ήταν κάθε φορά που έμπαινα στην ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, και την έβλεπα, μαρμαρωμένη, να μου θυμίζει ότι είναι ένα μεγάλο «κεφάλαιο» για την χώρα μας. Ο μεγάλος καλλιτέχνης ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΠΑΡΤΗΣ στο γλυπτό του, χρησιμοποίησε ως μοντέλο την απιστεύτου κάλους ομορφιά της.

 





Oι φίλοι που με βοήθησαν, σ' αυτήν την ανάρτηση είναι, η Κυρία Γιούλη Κόκκορη, ο Κύριος Ξενοφών Καράπας και άλλοι όπως ο Κύριος Σωτήρης Λάμπρου και ο Κύριος Παναγιώτης. Τους ευχαριστώ. Το αρχικό σπρώξιμο, το έδωσε ο εκδότης του ΦΑΡΦΟΥΛΑ με τα επαινετικά του λόγια