ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙ ΠΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΑΠΙΣΤΩΝ.... ΚΑΙ Ο ΚΟΥΝΟΥΝΝΑΜΑΣ.... ΚΑΙ Η Κα ΜΠΑΛΤΑ ΚΑΙ Ο Κος ΜUSTAFA OGUZ

Έτυχε να αγοράσω από τις εκδόσεις ΦΑΡΦΟΥΛΑ  μερικούς τόμους του ΑΡΧΕΙΟΥ ΕΥΒΟΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ.

Πρόκειται για πολύ σπουδαία έκδοση απαραίτητη όχι μόνο για την αγαπημένη  Εύβοια οπωσδήποτε, αλλά σαφώς έχει και γενικότερο ενδιαφέρον. Στον τόμο ΑΒ'/1966-1997 η Κυρία Μπάλτα αναφέρεται στην επαρχία Καρυστίας επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας και σε έτερο θέμα έχει θέμα : "Ο κουνουνναμάς του σανζακίου του Ευρίπου". Θα έλεγα ότι στο τελευταίο κείμενο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αναφορά στην Αθήνα, Λιβαδειά, Θήβα... Εξ' όσων κατάλαβα "κουνουνναμά" λέμε την φορολογική πολιτική στους πληθυσμούς που κατοικούσαν εκείθε.

Η έκπληξή μου ήταν τρομακτική διαβάζοντας τα κείμενα αυτά. Κατ' αρχήν πιστεύοντας ότι η Οθωμανική αυτοκρατορία θα ήταν ένα μπάχαλο αυτό κατέρρευσε... Μου έκανε εντύπωση η γραφειοκρατία και οι απογραφές που ΉΤΑΝ ΕΠΙΣΤΑΜΕΝΕΣ ως αηδία. Με τέτοιο τρόπο που πλέον όταν θα μιλάω για γραφειοκρατία θα εννοώ τους πρώτους αιώνες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Ας πάρουμε πχ τα Στύρα

"Το χωριό απογράφεται το 1474 με 53 οικογένειες και 2 χήρες. Οι φόροι του είναι 5.143 άσπρα.,,,,

1470       85 σπίτια
1506       110  "
1521       150  "
1540       85    "
1570       257  "
1638       176  "        "



Το μέγεθος της γραφειοκρατικής αντίληψης των φόρων εκδηλώνεται ωραία στην περίπτωση του χωριού Καλέντζι που ανήκε διοικητικά στην Καρυστία και τους φόρους τους έπαιρναν τέσσερις (4!!!!!) άντρες της φρουράς του Κιζίλ Χισάρ σαν τιμάριο (όταν λέμε τιμάριο εξ όσων κατανοώ σημαίνει ότι ανήκε στους 4 άντρες πολεμιστές Οθωμανούς που το διαχειρίζονταν σαν τσιφλίκι τους οι λαλούμενοι σπαχήδες).

"Το 1569-1570 (!!!!!!!) .... το Καλέτζι είχε φορολογούμενο πληθυσμό 18 σπίτια 2 αγάμους και  2 χήρες, πλήρωναν 4.200 άσπρα τον χρόνο....

σπέτζα  512
φόρος κοπής χόρτου 108
στάρι 25 φορτία : 1.500
κριθάρι, 10 φορτία : 300
φόρος προβάτων και βοών: 800
δεκάτη αμυγδάλων : 60....... "

Η αντίληψη λοιπόν ήταν γραφειοκρατική και το αστείο ήταν ότι αυτά τα κείμενα δεν βρέθηκαν πχ στην Χαλκίδα ( θα τα είχαν φουντάρει) αλλά στην Πόλη και στην Βουλγαρία όπως μας πληροφορούν οι συγγραφείς.

Επίσης ως κατάλαβα υπήρχε πλήρης ενημέρωση των ονομάτων των κατοίκων υπηκόων της αυτοκρατορίας... Απορίας άξιον είναι το γεγονός ότι δεν έχει ενδιαφερθεί κανείς να πάει στα αρχεία και να μας ενημερώσει για τα ονόματα των ανθρώπων που ζούσαν εκείθε... Βρε παιδί μου δεν έχει νόημα η σκούφια μας ; Ένα Στυραίο δεν θα τον αφορούσε το ονοματολόγιο των κατοίκων; Αυτά τα ερωτήματα που μου γεννήθηκαν δεν αφορούν τους υπέροχους ερευνητές, "εργάτες" και σκαπανείς... Αφορά τους ανθρώπους μελετητές που από το 1994 κοιμόνται ευχαριστημένοι


Στον "Ο κουνουνναμάς του σανζακίου του Ευρίπου" ας πάρουμε τον "κανονισμό της πόλης και του βιλαετίου της Θήβας

"1. Κάθε άπιστος που ενηλικιώνεται πληρώνει 25 άσπρα σπέντζα. Οι ανήλικοι δεν πληρώνουν. Επίσης οι παντρεμένοι άπιστοι πληρώνουν έξι άσπρα φόρο κοπής χόρτου, δεν πληρώνουν οι άγαμοι και οι χήρες, αλλά οι χήρες πληρώνουν έξι άσπρα σπέντζα.
2. Οι μουσουλμάνοι οι εγκαταστημένοι στην πόλη της Θήβας καταβάλλουν δεκάτη δημητριακών, ένα κοιλό στα 10 (μονάδα μέτρησης βάρους όχι σαφώς το κιλό...). Οι Ρωμιοί άπιστοι για τα διάφορα σιτηρά, βαμβάκι, λινάρι, κίμινο, γλυκάνισο, στάρι, κριθάρι και λοιπά δημητριακά καταβάλλουν δεκάτη, δύο κοιλά στα 15. Και το φόρτωμα που χρησιμοποιείται στη Θήβα είναι 6 1/2 κοιλά, (λογαριάζοντας με) το κοιλό της Ισταμπούλ.
3. Οι μουσουλμάνοι οι εγκατεστημένοι στην πόλη της Θήβας πληρώνουν πέντε άσπρα φόρο αμπελιών ... στο στρέμμα. Οι Ρωμιοί άπιστοι καταβάλλουν δεκάτη μούστου... δύο μέτρα στα 15 συμπεριλαμβανομένης και της salariye. Όταν ο μούστος μπει στα βαρέλια, τον μετράνε και για κάθε σπιθαμή μούστου απαιτείται δύο άσπρα φόρος σπιθαμής..... Και οι Αρβανίτες άπιστοι ππληρώνουν πέντε άσπρα φόρο αμπελιών για κάθε στρέμμα και τίποτε άλλο πέραν τούτου. Είναι νόμος στα χωριά, όπου καταβάλλεται δεκάτη μούστου, οι τιμαριώτες να έχουν το μονοπώλιο επί δύο μήνες προκειμένου να πωλήσουν τη δεκάτη τους. Όσο διαρκεί το μονοπώλιο, ο μούστος του τιμαριώτη πωλείται δύο άπρα ακριβότερα από την τιμή διατίμησης. Αναφέρεται ότι επί δύο μήνες απαγορεύεται οι ραγιάδες να πωλούν μούστο.
4. Από τους Ρωμιούς και τους Αρβανίτες άπιστους εισπράττεται δεκάτη κήπων, δύο άσπρα στα 15.
5. Μουσουλμάνοι και άπιστοι, Ρωμιοί και Αρβανίτες, πληρώνουν δεκάτη στα μελίσσια, ένα μελίσσι στα 10.
6. Ο φόρος προβάτων.... είναι ένα άσπρο για δύο πρόβατα, το ίδιο ισχύει και για τα κατσίκια. Ο φόρος για τα μαντριά... είναι πέντε άσπρα για κάθε μαντρί.
7. Και για τους μύλους που λειτουργούν ολόκληρο τον χρόνο, οι Ρωμιοί άπιστοι πληρώνουν φόρο 80 άσπρων, 30 άσπρα πληρώνουν οι Αρβανίτες άπιστοι για τους μύλους τους που λειτουργούν τον χειμώνα. Για τα γναφεία εισπράττεται φόρος 15 άσπρων.
8. ...... Αν οι εγγεγραμμένοι ως άγαμοι παντρευτούν, τότε πληρώνουν έξι άσπρα φόρο κοπής χόρτου....
9. Οι νομάδες άπιστοι ... που δεν συμπεριελήφθησαν στο κατάστιχο του κεφαλικού φόρου δίνουν από 30 άσπρα στον αρχηγό τους.
10. Αν ένας ραγιάς πεθαίνοντας δεν αφήνει πίσω του αρσενικό παιδί ή αδελφό, τότε οι σπαχήδες παραδίδουν τη γη του σε κάποιον άλλο με παραχωρητήριο έγγραφο... Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν κληρονόμοι, ένας ειδικός υπάλληλος του κράτους.... παραλαμβάνει τα σπίτια, τα αμπέλια, τους μύλους και το υπόλοιπο της εριουσίας. Και αυτοί που δεν υπάγονται στην κατηγορία των ραγικάδων πληρώνουν τους φόρους των ραγιάδων.
11. Οι κεραμοποιοί πληρώνουν (5a) για κάθε φούρνο 10 άσπρα.
12. Και για το πρινοκόκκι... εισπράττεται ένα άσπρο στα 10. Για το μεταξωτό νήμα ... και τα κοκούλια πληρώνουν δεκάτη ένα δράμι στα 10.
13. O φόρος επί των χοίρων είναι ένα άσπρο για δύο χοίρους ελεύθερης βοσκής. Ένα άσπρο για κάθε κεφάλι πληρώνουν οι άπιστοι,όταν σφάξουν τους χοίρους που εκτρέφουν στα σπίτια τους.
14.Αν κάποιος φυτέψει ένα αμπέλι, πληρώνει τον πρώτο χρόνο  πέντε άσπρα στρεμματικό φόρο. Αργότερα, εφόσον το αμπέλι δεν δίνει καρπό, δεν πληρώνει τίποτε. Αν χωριά, που δεν παράγουν μούστο, αγοράσουν από άλλα χωριά και ον μεταφέρουν στον τόπο τους, όπως και αν παραγωγά χωριά μεταφέρουν φορτία μούστου σε χωριά μη παραγωγά, πληρώνουν δασμό δύο άσπρα για κάθε φορτίο.
15.Αν στην περιοχή ενός χωριού έρθουν από άλλες διοικητικές περιφέρειες Βλάχοι (με τα κοπάδια τους) για να διαχειμάσουν, πληρώνουν 25 άσπρα φόρο διαχείμασης ....
16. Και οι Εβραίοι που ήρθαν από τη Δύση πληρώνουν κεφαλικό φόρο και σπέτζα 25 άσπρων, δεν πληρώνουν φόρο κοπής χόρτου....
17. Οι μουσουλμάνοι οι εγκαταστημένοι στις πόλεις δεν πληρώνουν παρά μόνο δεκάτη.
18. Και σε ότι αφορά τα λιβάδια και τους κήπους οι μουσουλμάνοι δίνουν για κάθε στρέμμα τέσσερα άσπρα.
19. Οι Βλάχοι που έρχονται με τα κοπάδια τους από έξω, ή από άλλα χωριά για να διαχειμάσουν και ξεκαλοκαιριάσουν στα βοσκοτόπια ενός χωριού, τότε πληρώνουν τον χρόνο φόρο βοσκής ... και φόρο διαχείμασης ...25 άσπρα. Αν όμως πρόκειται για πρόβατα και κατσίκες, που ανήκουν σε κατοίκους του χωριού, και διαχειμάζουν και ξεκαλοκαιριάζουν σε λιβάδια εντός των συνόρων του χωριού, τότε δεν απαιτείται φόρος βοσκής ...
20. Για φόρο γάμου... τα κορίτσια πληρώνουν 30 άσπρα και οι χήρες 15.
21. Ο ραγιάς που θα εγκαταλείψει την γη του, για να εγκατασταθεί σε άλλο τόπο, καταβάλλει στον σπαχή (στον οποίο ανήκει) όπου και αν πάει, το ποσό των 75 άσπρων... ακριβώς γιατί εγκατέλειψε το ζευγάρι του... Αν ασχοληθεί στον τόπο της (νέας) εγκατάστασής του με την γεωργία, τότε πληρώνει δεκάτη. Αν (πάλι) δεν επιδοθεί στην καλλιέργεια της γης, τότε πληρώνει έξι άσπρα καπνικό φόρο.....

Δασμοί  επί τροφίμων, ενδυμάτων κλπ

...........

2. Για φορτίο φακής, γυφτοφάσουλων, φασουλιών, ρεβυθιών, καρυδιών, σύκων, κουκουναριού, αμυγδάλων, βούτυρου, μελιού και ρυζιού εισπράττονται δύο άσπρα δασμός στο φόρτωμα αλόγου και ένα άσπρο στο φόρτωμα γαϊδάρου.
........
.........
7. Από την πώληση σκλάβων, ανδρών και γυναικών, εισπράττονται τέσσερα άσπρα δασμός :  δύο καταβάλλει ο πωλητής και δύο ο αγοραστής.
........."



Τα συμπεράσματα που μπορούν να βγουν είναι πάρα πολλά.... Ας πείτε τα δικά σας......