Βρήκα μια μικρή μπροσουρίτσα, που την έκδοσε η "ΕΝΟΤΗΤΑ" στα 1988. Την
ανακάλυψα στο αρχείο του Λουκά Καρλιάφτη που το κράτησε η εφημερίδα
"ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ". Αυτό ήταν... Είχα κάνει κάποτε κάτι βιντεάκια...
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΕΊΝΑΙ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ
Ανακοίνωση που έγινε στην ημερίδα στη μνήμη των Ελλήνων ναυτεργατών (πριν κατά
και μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο) Ο.Ε.Ν.Ο. και Ε.Α.Σ.Κ.Ε.Ν. Στις 23 Φλεβάρη
1998 στην αίθουσα των υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλάδας.
Η ανακοίνωση αυτή αφιερώνεται στην μνήμη των Ελλήνων ναυτεργατών Μανώλη
Πυθαρούλη, Πολυχρόνη Πασχαλίδη, Γιάννη Πολιτάκη, Καπετάν Δημήτρη Τσεκούρα, Σπύρο
Κούρτη, Αθηνά Κυριακού, Δημήτρη Τατάκη και όλους τους ναυτεργάτες επώνυμους και
ανώνυμους σαν ελάχιστο φόρο τιμής στους αγώνες τους για ειρήνη δημοκρατία και
προκοπή του ελληνικού λαού.
Η πορεία του Μανώλη του Μανώλη Πυθαρούλη στη ζωή. Ο
Μανώλης γεννήθηκε την πρώτη Ιανουαρίου 1915 στην Ελούντα Μαραμβέλου της Κρήτης.
Ο πατέρας του ήταν εργάτης γης καταγόμενος από το Λασίθι. Ο Μανώλης τέλειωσε το
δημοτικό σχολείο της Ελούντας και άνοιξε τα μάτια του στον κόσμο βοηθούμενος από
τον κομμουνιστή δάσκαλό του. Τελείωσε το εξατάξιο γυμνάσιο στον Άγιο Νικόλα και
εντυπωσίασε τους καθηγητές του και το περιβάλλον του με τις πνευματικές του
ικανότητες στοιχείο που σημειώνεται από την κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΚΥΠ)
στον προσωπικό του φάκελο που κρατούσε η Υπηρεσία Πληροφοριών με τα στοιχεία
Φ-664. Σπούδασε στον Πειραιά στη σχολή τηλεγραφητών εμπορικού ναυτικού και
επανέλαβε την φοίτηση του γιατί ήταν πολύ μικρός για να πάρει την άδεια του
ασυρματιστή και να βγει στη θάλασσα. Ήταν πολύ καλός ναυτικός γιατί δούλευε από
μικρός στα καΐκια του κουνιάδου του Κώστα Μακρή και Θεοδόση Τσαπέλα.Αγαπούσε τον
αθλητισμό έπαιζε μποξ και ήταν καλός δρομέας ήμι αντοχής. Το πρώτο του μπάρκο
ήταν μ΄ ένα ρυμουλκό το 1935. Τα ποντοπόρα του ταξίδια τα άρχισε το 1937, έκανε
το γύρο του κόσμου με ένα συνεχόμενο ταξίδι 14 μηνών. Διώχτηκε από το καράβι του
γιατί ελλιμενισμένο το καράβι του στην Οδησσό της Κριμαίας στην επέτειο της
μεγάλης Οκτωβριανής επανάστασης έβγαλε γιορταστικό λόγο στην ναυτεργατική λέσχη
για τη νίκη του Κόκκινου Οκτώβρη. Την τελευταία φορά που είδε τον πατέρα του και
την μητέρα του, που τους αγαπούσε πολύ, ήταν το 1937, έκτοτε σαν ναυτικός και
σαν κυνηγημένος επαναστάτης δεν τους ξαναείδε πότε.
Μπαρκάρισε το 1939 σε ποντοπόρο πλοίο από τον Πειραιά και επέστρεψε στην Ελλάδα στις 23 Σεπτεμβρίου
1974, δουλεύοντας όλα αυτά τα χρόνια σαν επαναστάτης ηγέτης του κινήματος των
ποντοπόρων ναυτεργατών, αλωνίζοντας όλες τις θάλασσες του πλανήτη. Ήταν γνωστός
στα λιμάνια και στα καράβια του κόσμου για την συνδικαλιστική και πολιτική του
δράση σαν μπολσεβίκος επαναστάτης. Η ίδρυση της Ο.Ε.Ν.Ο. (Ομοσπονδία Ελληνικών
Ναυτεργατικών Οργανώσεων) τον βρήκε στην GLASCOW της Σκωτίας και βοηθούσε το
πλήρωμα ενός άλλου καραβιού που έκανε απεργία. Σε αυτό το πόστο τον βρήκε η
Ο.Ε.Ν.Ο. από το Cardiff, που είχε ακούσει για αυτόν. Το 1943 γίνετε μέλος του
ΚΚΕ και ηγετικό στέλεχος της Ο.Ε.Ν.Ο. που τον έστειλε για αντιπρόσωπο της στο
Λονδίνο. Από εκεί τον στείλανε γρήγορα για τη Νέα Υόρκη, γιατί η κατάσταση που
είχε δημιουργήσει εκεί ο Νίκος Καλούδης ήταν άσχημη. Ακόμα από την παραμονή του
στο Λονδίνο ορίστηκε αντιπρόσωπος της Π.Ε.Μ.Ε.Ν. (μηχανικοί των πλοίων).
Στις 2
Ιανουαρίου 1945 έφτασε μαζί με άλλους ναυτεργάτες στη Νέα Υόρκη και εκλέχτηκε
γραμματέας του τμήματος της Ο.Ε.Ν.Ο. Νέας Υόρκης που έφερε την ονομασία Greek
Maritime Union. Εδώ συνάντησε και τη γυναίκα της ζωής του, Καλλιόπη φελούρη και
δούλευαν μαζί στο κίνημα, παντρευτήκανε στις 22 Φεβρουαρίου 1947. Με την
εκδήλωση του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα δήλωσε πάραυτα εθελοντής στο
Δημοκρατικό Στρατό (Δ.Σ) Ελλάδας. Τον Ιούνιο του 1946 ο Μανώλης πήρε μέρος στην
πλήρη Διεθνή Ναυτική Συνδιάσκεψη του Διεθνούς γραφείου εργασίας (Δ.Γ.Ε.) στο
Seattle της πολιτείας της Ουάσινγκτον τον ΗΠΑ. Ήταν στην «Επιτροπή Μισθών και
Ωρών Εργασίας». Έγινε προσπάθεια να τον απομακρύνουν από αυτή την επιτροπή και
με δημόσια παρέμβαση του Γάλλου αντιπροσώπου παρέμεινε στην θέση του. Σ΄ ένα
διάλειμμα των εργασιών της Συνδιάσκεψης και ενώ βάδιζε μόνος του στους δρόμους
της πόλης ένας Ινδός έκανε προσπάθεια να τον χτυπήσει. Η σθεναρή και ανθρώπινη
στάση του Μανώλη έκανε τον Ινδό να σκύψει το κεφάλι και να φύγει ντροπιασμένος.
Το τιμητικό μετάλλιο που δόθηκε στον Πυθαρούλη
Ο Μανώλης έφυγε κρυφά από τη Νέα Υόρκη κρυμμένος στο ψυγείο του πλοίου κορβέτα
με την επωνυμία NOSTRADAM, τον έκρυψε στο καράβι ο γνωστός τροτσκιστής Λάμπρος
Σκλαβούνης πού επάνδρωσε σχεδόν όλο το πλοίο με εθελοντές για τον Δημοκρατικό
Στρατό. Αντί «να πάει στο βουνό» ο Μανώλης, ο Νίκος Ζαχαριάδης τον ξανά στέλνει
παράνομα στις Ηνωμένες Πολιτείες σαν αξιωματικό στρατολογίας και υπεύθυνο του
ναυτεργατικού κινήματος έξω από την Ελλάδα. Έμεινε στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι
τον Απρίλη του 1957 σαν παράνομος αγωνιστής και καταζητούμενος από τις
αμερικάνικες και ελληνικές μυστικές υπηρεσίες, ο κλοιός άρχισε να σφίγγει.
Διέφυγε μέσω Καναδά κάνοντας ένα εικονικό ταξίδι του μέλιτος για την Αγγλία και
έφτασε στην Βαρσοβία στις 7 Απριλίου 1957. Ο Μανώλης στάλθηκε από την ηγεσία του
ΚΚΕ στην Γδύνια-Ντανσκ όπου ήταν εγκατεστημένοι οι Έλληνες ναυτεργάτες που τώρα
ταξίδευαν με πολωνικά πλοία. Ο Ζαχαριάδης είχε ανατραπεί και την θέση του την
πήρε ο Κώστας Κολιγιάννης αλλά οι περισσότεροι ναυτεργάτες στην Βαλτική είχαν
παραμείνει ζαχαριαδικοί. Γι΄ αυτόν στάλθηκε ο Μανώλης στην Γδύνια για να
επηρεάσει τους περισσότερους Έλληνες ναυτεργάτες που ζούσαν στην Πολωνία προς
την κατεύθυνση ενός δημοκρατικού κομματικού καθεστώτος.
Με την εγκατάσταση της
στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα στις στις 21-4-1967 ο Μανώλης βγήκε πάλι
στις δυτικές χώρες για να οργανώσει την αντιδικτατορική δουλειά στο εργατικό
κίνημα. Με τη βοήθεια του σκανδιναβικού Τμήματος της Διεθνούς Οργάνωσης
Μεταφορών (ΔΟΜ – ΙΤΕ) ο Μανώλης και η συντρόφισσα του ίδρυσαν στην Κοπεγχάγη της
Δανίας τον Σεπτέμβρη του 1967 την Ε.Α.Σ.Κ.Ε.Ν. (Ενιαία Αντιδικτατορική
Συνδικαλιστική Κίνηση Ελλήνων Ναυτεργατών), οργανώνοντας και τους οικονομικούς
πόρους της οργάνωσης.
Τον Ιούλιο του 1968 στη Ρώμη μαζί με άλλους συνεργάτες
ίδρυσε την Ε.Σ.Α.Κ. (Ενιαία Συνδικαλιστική Αντιδικτατορική Κίνηση). Το καλοκαίρι
του 1973 ο Χαρίλαος Φλωράκης αφαίρεσε από τον Μανώλη την υπευθυνότητα του
ναυτεργατικού κινήματος. Τον χειμώνα του 1973 - 74 γνώρισα το Μανώλη στο
Βερολίνο της DDR (δική μου επεξήγηση εννοεί την τέως Ανατολική Γερμανία). όπου
έγινε το 9ο συνέδριο του ΚΚΕ σ΄ ένα κτίριο έξω από το Βερολίνο, προερχόμενος εγώ
από τη Μόσχα που είμασταν στην Διεθνιστική Λενινιστική Σχολή μαζί με άλλους
συντρόφους μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ. Στους διαδρόμους του συνεδρίου
ο Μανώλης ήταν από τους λίγους ανθρώπους που οι σύντροφοι πήγαιναν αυθόρμητα
γύρω του για να τον ακούσουν να τους μιλάει. Ο Μανώλης πάντα είχε γύρω του
αγωνιστές που τον πρόσεχαν και δείχνανε το σεβασμό τους, απέναντι του, πηγαίνανε
μόνοι τους δίπλα να ακούσουν τον αλύγιστο και έμπειρο επαναστάτη να τους μιλάει.
Φιλικός με όλους άκουγε με υπομονή όλους, κουβέντιαζε μ’ όλους χωρίς να θίγει
ποτέ κανέναν και αταλάντευτος στις ταξικές πολιτικές του θέσεις, εκεί δεν
χαμπάριζε με τίποτα.
Μετά ξαναείδα τον Μανώλη στην μεταπολιτευτική Ελλάδα μέσα από τις προσπάθειες
που κάναμε για μία αριστερή ταξική πολιτική στο ΚΚΕ. Δείναμε την εσωκομματική
σύγκρουση μας οργανωμένα αλλά τα πράγματα δεν μας έπαιρναν, ο κομματικός
μηχανισμός πιο ισχυρός από μας και πιο αποτελεσματικός και έτσι ηττηθήκαμε.
Διωγμένοι και οργανωτικά ηττημένοι είμασταν η πρώτη τάση μέσα από το ΚΚΕ με
ταξικές εργατικές θέσεις, που πεταγόταν έξω από το κόμμα τη στιγμή που όλοι οι
άλλοι μαζί συσπειρώθηκαν γύρω οπό τον Φλωράκη για την πολιτική μας εξόντωση και
αφού τελείωσαν με μας, άρχισαν οι συγκρούσεις μεταξύ τους, τόσο με την αριστερά
του Συνασπισμού όσο και με το μετέπειτα Νέο Αριστερό Ρεύμα. Η εξόντωση του
Μανώλη και των οπαδών του ήταν η αρχή του να ξεκαθαρίσουν το κόμμα με τους
επαναστάτες. ο Μανώλης διεθνώς γνωστός, πολυτάλαντος με γνωριμίες πολιτικές και
συνδικαλιστικές σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, από τον Καναδά μέχρι την
Αυστραλία γνωστός στην Αφρικανική Ήπειρο με γνωστούς αφρικανούς επαναστάτες, μία
από τις διηγήσεις που μας έκανε ήταν όταν πήγε να ελευθερώσει Έλληνες
ναυτεργάτες κάπου στη Μοζαμβίκη από νοτιοαφρικανούς επαναστάτες, γιατί το πλοίο
που μετέφερε εφόδια τους, δεν έφτασαν τα εφόδια στον προορισμό τους, βρήκε τους
γνωστούς του και έλυσε την παρεξήγηση τη στιγμή πού οι εργάτες θεωρούσαν τον
εαυτό τους χαμένο έστω και από παρεξήγηση.
Ας ξαναγυρίσουμε για να συνεχίσουμε την κουβέντα μας στο ναυτεργατικό κίνημα. Ο
Μανώλης έμεινε απλό μέλος της ΚΟΒ ναυτεργατών μαζί με τη γυναίκα του, ήταν πάντα
σ΄ όλες τις συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις. Ο Μανώλης παραιτήθηκε τον Ιούλιο του
1985 από πρόεδρος της ΕΣΑΚ, όταν του είχανε πάρει κάθε είδος είδους
υπευθυνότητες, τον παλιό επαναστάτη τον παρακολουθούσαν και μέσα στο γραφείο
του, τον κρατούσαν μόνο σαν φιγούρα για τ΄όνομα και την ιστορία του. Βραβευμένος
με το παράσημο «Γεώργη Δημητρώφ» από τη βουλγαρική κυβέρνηση για τις υπηρεσίες
του στο παγκόσμιο συνδικαλιστικό κίνημα. Ο Μανώλης παραιτήθηκε από μέλος του ΚΚΕ
στο τέλος του 1987 αλλά η παραίτησή του ανακοινώθηκε μόνο μετά τον θάνατό του.
Κράτησε ψηλά το επαναστατικό του ήθος μέχρι τον θάνατό του. Όσοι τον γνώρισαν
από κοντά αλλά και αυτοί που μάθαιναν ποιος ήταν και τι έκανε για το
ναυτεργατικό κίνημα και το εργατικό επαναστατικό κίνημα θα τον θυμούνται για
πάντα. ΜΑΝΩΛΗ Σ΄ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ Αθήνα 23 – 2 – 1998 Γιώργος Αδαμίδης
