Είναι καιρός που από ένα blog
βορειοηπειρωτικό είχα βρει μια αναφορά για έναν αρχειομαρξιστή στα χωριά της
βορείου Ηπείρου
«Δημοσιεύουμε
απόσπασμα από το βιβλίο που έκδωσε ο Μιλτιάδης Κυργιάννης (Γιάνναρης) με τον
Παναγιώτη Παπαδημητρίου το 1982 στην Αθήνα "Η Αντιφασιστική
Οργάνωση Της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας στην Αλβανία 1943-44":
Δρομολόγιο προς τη Μειονότητα. Τίποτα το οργανωμένο
δεν βρήκαμε εκεί, καμιά οργάνωση. Όλη τη Μειονότητα, Βούρκος, Δρόπολη, Πωγώνι,
την αλώνιζε ο δάσκαλος Λευτέρης Τάλιος, παλεύοντας σαν κομμουνιστής με τους
Αρχειομαρξιστές, οι οποίοι ήταν αντίθετοι με την εθνική αντίσταση. Στη
Στεγόπολη συναντήσαμε τον Τάλιο, τον Σεμψί, γραμματέα της Περιφέρειας του ΚΚΑ
Αργυροκάστρου, το Μπεντρί Σπαχίου, μέλος του πολιτικού γραφείου ΚΚ Αλβανίας.
Ο Τάλιος βιάζονταν να παραβρεθούμε στις 8 Αυγούστου
στη Μεμόραχη.
Τη Συνέλευση την είχαν προκαλέσει εκείνοι που αργότερα
έγιναν αντίπαλοί μας. Φτάσαμε στη Μεμόραχη. Ο Τάλιος, χωρίς να ρωτήσει κανέναν,
μου έδωσε το λόγο λέγοντας:
«Ας ακούσουμε τώρα τι θα μας πει τούτος ο Έλληνας από
την Ελλάδα».
Κι εγώ άρχισα: «Εμείς οι Έλληνες της
Ελλάδας, ματωμένοι απ’ τον αγώνα 1940-41, κάνουμε Εθνική Αντίσταση,
Αντιφασιστικό Αγώνα και επιδιώκουμε την εθνική μας λευτεριά, αλλά και
την κοινωνική λευτεριά». Το site είναι http://veliachovo.blogspot.gr/2013/08/8-1943.html
Μετά ήταν κάτι σκόρπιες πληροφορίες ακουστικές για πνιγμούς
τροτσκιστών και αρχειομαρξιστών στο ποτάμι Καλαμάς της Ηπείρου και φυσικά αναφορές
με αφορμή τους Αρβανίτας αρχειομαρξιστές για κάποιους αγωνιστές εις το
Μοναστήριο και λοιπά μέρη που ευρίσκονται εκτός Ελλάδος μεν αλλά εις το
παρελθόν ήτο Ελληνικά κέντρα, φυσικά ανάμεσα σε άλλους λαούς. Ψάξε το ένα, ψάξε
το άλλο το έφερε η περίσταση να βρω ένα σπουδαίο βιβλίο του ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΧΡ.
ΚΩΣΤΟΥΛΑ εκ της σειράς ΠΩΓΩΝΗΣΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ αρ. 22 των εκδόσεων 3 Ε ΕΛΙΚΡΑΝΟΝ που και αγόρασα
και το συνέστησα και εις έτερον
φίλο. Οι εκδόσεις αυτές μας έδωκαν την ευκαιρίαν να μελετήσωμεν μια περιοχήν εις
τα σύνορα, ανάμεσα της Ελλάδος και της Αλβανίας. Το Πωγώνι ως μου είπε φίλος
είναι και το χωρίον του τέως προέδρου της Δημοκρατίας. Αυτά όμως είναι άλλου
παπά ευαγγέλιο. Πάντως ένα έχω να είπω. Χωρίς την συμβολή ανθρώπων που αγαπούν
με πάθος το χωριό τους η ιστορία θα παρέμεινε ένα στατικό πράγμα. Ενώ η συμβολή
των ανθρώπων την μεταβάλει και την εμπλουτίζει. Σαν μελετητής του
αρχειομαρξισμού «ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΗΣ» θα πω ένα μεγάλο ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ στον κο Κωστούλα. Αλλά
επειδή έχει βάλει ένα σωρό απαγορεύσεις για την χρήση του βιβλίου του ο εκδότης
ή ο συγγραφεύς δεν γνωρίζω εγώ θα μεταχειριστώ το πνεύμα του και όχι τα κείμενα
ως έχουν. Δώστε και το κάτι τις και αγοράστε το ΑΞΙΖΕΙ. Αξίζει γιατί κανείς
πρέπει να κατανοήσει τι σημαίνει να είναι κανείς ακρίτας σε περιόδους ιστορικών
αναμετρήσεων ή περιόδους επαναστατισκής φλόγας.
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ « ΚΑΤΟΧΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΠΩΓΩΝΙΟΥ»
Τι
είναι οο ΕΑΜ ΕΛΑΣ ξέρετε. Τι ήταν ο ΕΔΕΣ ψιλοκαταλαβαίνετε... Τι ήταν οι
Αλβανοί αντάρτες αγνοείτε φυσικά οι πιότεροι (και εγώ ) και ποιοί οι
συντηριτικοί Αλβανοί αντάρτες οι
ΜΠΑΛΗΔΕΣ μάλλον πολλοί λίγοι θα ξεύρετε (εγώ τους αγνωούσα). Αυτά είναι σε
τρεις αράδες το βιβλίο ; Καθόλου, μπλέξτε μέσα την Αγγλική αποστολή, τους
Φασίστες Ιταλούς και την υποχώρησή τους, τους Χιτλερικούς Γερμανούς,
πυρπολήσεις χωριών, ολοκαυτώματα και υπεράνω ΌΛΩΝ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ.... αντάρτικο ή τι
σαν μπαίνει εις κατακτητής εις την χώρα σου... Βάλτε μέσα τα χωριά του Γράμμου και του Βιτσίου με τις
φυλακές του ΕΛΑΣ και τους συλλαμβανόμενους συνεργάτες των κατακτητών,
κρατουμένων ΕΔΕΣιτών, τροτσκιστών ή αρχειομαρξιστών... Προσθέστε τα μειονοτικά
Ελληνικά χωριά της Βορείου Ηπείρου και την ιστορική ΜΑΒΗ την πάλη τους για ....
τι άραγες; Και πείτε ΒΡΕ ΑΔΕΛΦΕ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΑΓΟΡΑΣΑ ΑΚΟΜΑ ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ... ΕΓΩ
ΤΟ ΠΑΡΗΓΓΕΙΛΑ ΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΦΑΡΦΟΥΛΑ και το απήλαυσα.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΡΧΕΙΟΜΑΡΞΙΣΤΑΣ ΚΑΙ ΤΡΟΤΣΚΙΣΤΑΣ ΤΗΣ ΕΝ ΛΟΓΩ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Γυμνάσιον Πωγωνιανής Ημερολόγιον Μάιος 1935.
«13-5 Ο Δ/της
του ενταύθα Δημοτικού Σχολείου ανακοίνωσε ότι κατέσχε εις μαθητάς του σχολείου
του, οίτινες τυγχάνουν και τρόφιμοι του Οικοτροφείου χειρόγραφα περιέχοντα
ύμνον του κομμουνισμού και ότι εκ των ενεργηθεισών ανακρίσεων προέκυψεν αρκετή
κομμουνιστική κίνησις εν τω σχολείω ιδίως μεταξύ των οικοτρόφων μαθητών.
Εξέφερε δε την υπόνοιαν δια τους οικοτρόφους μαθητάς του Γυμνασίου....» Ο
συγγραφεύς του βιβλίου αναφέρει ότι αρχηγός της αρχειομαρξιστικής κινήσεως ήτο
ο Θωμάς Παπαδόπουλος καταγώμενος από το Πωγώνι. (σελ. 100), όστις είχε γίνει
αρχειομαρξιστής εις την Θεσσαλονίκη το 1932. Πράγματι η Θεσσαλονίκη εις τους
αρχειομαρξιστάς είχε σπουδαιοτάτη σημασία. Ο κος Παλούκης έχει κάνει μια
εξαίρετο αναφορά εις την Εβραία αρχειομαρξίστρια η οποία είχε συνιδρήσει
σπουδαστήρια για τους νεαρούς εργάτας και εργάτριας εις την πόλη αυτήν. Όμως
αυτά είναι άλλες ιστορίες. Φεύγοντας ο Θωμάς Παπαδόπουλος από την Θεσσαλονίκη
επιστρέφει εις την περιοχήν καταγωγής του και ξεκινά την διαφωτιστική του
δράση. Αλήθεια ποιός άνθρωπος που εμφορείται από ιδέας και φλέγεται ημπορεί αυτάς
να τας κρατήσει υπό αλύσων; Είναι φλόγα που καίει κάθε κύτταρο του ανθρώπου.
Ο αδελφός του Κώστας Παπαδόπουλος, ράπτης αρχειομαρξιστής και
Κοινοτάρχης του Πωγωνίου ανέφερε στον συγγραφέα ότι σε ένα αμπέλι έκανε τις
διαλέξεις και συζητήσεις αυτός και ο αδελφός του ο Θωμάς. Εδώ θα πω ότι και
αυτό είναι ένα στυλ αρχειομαρξιστικής δράσης δηλ. η διαπαιδαγώγηση εις την φύση
περί του Μαρξισμού. Υπάρχουν και σχετικές φωτογραφίες εις άλλας περιοχάς της
Ελλάδος.
Ο θωμάς Παπαδόπουλος και ο Μήτσης Τσούνης (εξόριστος εις
Φολέγανδρον προ πολέμου) και δολοφονηθείς εις τον «3ο γύρο» οπαδός του Τροτσκισμού όμως και όχι του
αρχειομαρξισμού, γνώρισε τον Βασίλη Πλιάκο από το χωριό Δρυμάδες και σπουδαστή
της Ζωσιμαίας Ακαδημίας Ιωανννίνων και συνεργάστηκαν. Εξέδιδαν μάλιστα την
εφημερίδα «Ο ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ» πολυγραφημένη, δακτυλογραφημένη ή και χειρόγραφη... Η
συνεργασία Τροτσκιστών και αρχειομαρξιστών μετά το σχήσμα που έγινε είναι
σπάνια και ίσως μοναδική. Η εφημερίς αυτή έφτανε ως τους Άγιους Σαράντα δηλαδή
στα παραμελημένα χωρία της Ελληνικής μειονότητος που είχαν εγκαταληφθεί εις το
έλεος της μοίρας τους. Έτσι η κίνησις αυτή είχε αναπτυχθεί με γερές βάσεις και
εις το ΕΑΜ ΕΛΑΣ. Στα δε χωριά της Δρόπολης (ελληνόφωνο χωριό της Β. Ηπείρου το
εκεί τοπικό τμήμα εξέδιδε μια δίγλωση εφημερίδα εις τα Ελληνικά και Ιταλικά με
την ονομασίαν «ΦΩΤΕΙΝΟΣ». Μάλιστα... Δίγλωσση... Και για τους Ιταλούς
φαντάρους... Αλλά και για τους εντόπιους Αλβανούς φαντάζομαι εγώ Καθολικούς που
ήξευραν και Ιταλικά αλλά σίγουρα θα ήταν λίγοι Αλβανοί...
Το
ραφείο του Κωστή Παπαδόπουλου είχε τον τίτλο «Βατικανό» του Μαρξισμού ίσως...
Ενώ ένα οίκημα που συναντιούνταν δεξιοί «Μητρόπολη». Ήταν τέτοια η δύναμη των
αρχειομαρξιστών εις το Πωγώνι που στις εκλογές που έγιναν εκεί στην κατοχή ο
ΕΔΕΣ και το ΕΑΜ πήραν από 500 ψήφους έκαστος οι δε αρχειομαρξιστές 70 ψήφους.
Ως είπαν τότε η απόφαση είχε ληφθεί... Διαγραφή και συντριβή των Τροτσκιστών
και αρχειομαρξιστών από το ΕΜΑ ΕΛΑΣ......
ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΓΟΛΓΟΘΑ...
Ιανουάριος
του 1944 άρχισαν οι συλλήψεις... Ομάδα αναρτών του ΕΛΑΣ περικυκλώνουν το σπίτι
του ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ και συλλαμβάνουν τον Θωμά Παπαδόπουλο τον Βασίλη Πλιάκο από
Δρυμάδες, τον Τάκη Τέρπο από Πωγωνιανή και τον Κώστα Λύτο από το χωριό
Ξηρόβαλτο μαθητή Γυμνασίου Πωγωνιανής... Πρώτος σταθμός η Λάβδανη. Άλλοι εκεί
κρατούμενοι... Μέσα στο δρυμή ψύχος πάνε προς τα Γρεβενά, το θρυλικό Πεντάλοφο
Γρεβενών....
«Στο
Πεντάλοφο τους πάνε
και
πολύ τους τυραγνάνε....»
Εκεί
εξαφανίζεται ο Θωμάς Παπαδόπουλος και όλοι οι λεν ότι τον έφαγαν τα νερά του
Καλαμά... χέρια βρώμικα ΤΟΝ ΕΠΝΙΞΑΝ...Αγιά Μαρίνα, μονή Μακρηαλέξη,
Μουργκάνα... τόποι κολαστήριων.. Ο αδελφός του Θωμά κρατείτε συνέχεια από
κολαστήριο σε κολαστήριο.. Ώσπου ένας αντάρτης στις 24 Ιούλη έξη μήνες δηλαδή
μαύρης ταλαιπώριας φορύσε το «μπιτζαμοπουκάμισο» του χαμένου αδελφού του του
Θωμά που το είχε, σαν ράπτης, φτιάξει για τον αδελφούλη του. «Ο δολοφόνος
δείχνει και σε μένα τι μας περιμένει» είπε... Και αμέσως τον πήγαν για
βασανιστήρια... Δεν θέλω να γράψω τι τράβηξαν στα κολαστήρια αυτά οι
τροτσκιστές ή οι ΕΔΕΣίτες... Θα συστήσω σε κάθε άνθρωπο που σέβεται τις ιδέες
του σοσιαλισμού ότι είμαστε σπορά ενός νέου κόσμου και όχι μακελάρηδες και
ΑΝΘΡΩΠΟΦΥΛΑΚΕΣ... Οι σελίδες ήταν ένα συνεχές χτύπημα στο μελίγγι κάθε
ανθρώπινης συνείδησης...
ΣΤΑ
ΣΥΝΟΡΑ ΣΦΑΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΚΑΙ ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΝ ΟΙ ΤΥΡΑΝΟΙ...
Δεν
έχει ξαναγίνει τέτοιο κακό... Τέτοια σύμπτωση... Όλα είναι σημαδιακά... Στα
παλαιά σύνορα στο σχολείο του Πογωνίου οι μαθητές είχαν αναπτύξει έντονη
ιδεολογική δράση κάτω από τας κομμουνιστικάς αντιλήψεις του αρχειομαρξισμού και
του Τροτσκισμού. Στο σχολείο αυτό συμμετείχαν και άνθρωποι της μειονότητας.
Προπολεμικά το 1/3 ήταν μαθητές από την μειονότητα. Άγιοι Σαράντα, Δρόπολη κλπ.
Η πίεση ήταν τρομακτική, Το ΕΑΜ Ελλάδος, το μικρότατο ΕΑΜ της μειονότητας, το
ΦΡΟΝΤΙ (το Αλβανικό αριστερό κίνημα), οι Μπαλήδες Ιταλοί και Αλβανοί φασίστες,
πράκτορες παλαιοί της παλαιάς Ελληνικής κυβέρνησης. Όλοι αυτοί έπεσαν πάνω στα
νεαρά αμούστακα επαναστατικά νιάτα με στόχο να αντλήσουν όλοι φρέσκες δυνάμεις.
Στην
μειονότητα αρχηγός ΦΥΣΙΚΟΣ ήταν ο Λευτέρης Τόλιος διδάσκαλος οργανωμένος στο
κίνημα αντίστασης των Αλβανών. Γι αυτό όταν συνεκαλέσθη Η ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΜΕΜΟΧΑΡΗΣ
ένα χωρίον μειονοτικό εις την Βόρειαν Ήπειρο αυτός ήταν που προήδρευσε δίνοντας
σε όλους τον λόγο καθώς και στον εκπρόσωπο του ΕΑΜ λέγοντας περίπου, ας
ακούσουμε τι έχουν να μας πουν και οι εκπρόσωποι των Ελλήνων. Ήταν και αυτός
απόφοιτος του Ιεροδιδασκαλίου Βελλάς, όπου οι ιδεολογικοί αγώνες από παλαιά
ήταν σπουδαίες. Αρχειομαρξιστές, Τροτσκιστές έκαναν μεγάλη δράση στο
Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς. Είχε ενταχθεί εις το αντάρτικο των Αλβανών ελέγχοντας
ΗΘΙΚΑ τους κατοίκους των χωριών της Ελληνικής μειονότητας. Απόδειξη ότι κάθε
σοβαρός άνθρωπος που εμπνέεται από ιδεολογικές αγνές ιδέες δεν έχει σκοπό να
υποδαυλίσει εθνικούς διχασμούς και ψεύτικα εθνοκτόνα διλήμματα. Ο αγών ήταν
ενάντια στους Μπέηδες, Αγάδες ενάντια στους τεκέδες (μοναστήρια μωαμεθανικά)
που απουμυζούσαν τον πλούτο της μειονότητας.
Σκοτώθηκε
σε μια μάχη βορειότερα ενάντια στους αντιδραστικούς Αλβανούς .... Φήμες λέν ότι
δεν εδολοφονήθηκε από βόλι εχθρού αλλά πισώπλατα... Έτσι έμεινε στην ιστορία η
ΗΘΙΚΗ αυτή φυσιογνωμία ΦΥΣΙΚΟΣ ΗΓΕΤΗΣ μειονοτικών χωριών.
Το
βέβαιο είναι ότι ο αγώνας των ανθρώπων αυτών ήταν καθαρός. Αγώνας για μόρφωση
ταξική και αγώνας ενάντια στην καταπίεση την ΤΑΞΙΚΗ χωρίς να εμπλέκονται σε
εθνοφυλετικές διαμάχες και παρατάξεις εθνικές...
Ας
είναι ελαφρύ το χώμα που τους σκεπάζει.....
Τέλος
ευχαριστώ τον συγγραφέα ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟ ΧΡ. ΚΩΣΤΟΥΛΑ που με ενέπνευσε για να
αναφερθώ στους αγώνες αυτούς...
Εγώ το παρήγγειλα εις τας εκδόσεις ΦΑΡΦΟΥΛΑ και ευχαριστώ τους παίδας...
